Αυτός ο λαός, ο τόσο αγαπητός στους Δαίμονες, αυτοί οι ευτυχισμένοι Έλληνες δεν ανακάλυψαν δίχως κόπο την ευνομία και τις τέχνες. Ο πρώτος τους ναός ήταν μία καλύβα με δαφνόκλαδα, η πρώτη τους εικόνα θεού ένα δέντρο, ο πρώτος τους βωμός μία ακατέργαστη πέτρα βαμμένη με το αίμα της Ιφιγένειας. Αλλά πολύ γρήγορα ανύψωσαν τη σοφία και την ομορφιά σ' ένα σημείο που κανείς λαός δε το είχε φτάσει πριν απ' αυτούς και κανείς δε το πλησίασε μετά απ' αυτούς. Σε τι οφείλεται, αυτό το μοναδικό πράγμα πάνω στη Γη; Γιατί η ιερή γη της Ιωνίας και της Αττικής έθρεψε αυτό το ασύγκριτο άνθος; Επειδή εκεί δεν υπήρχε μήτε κλειστό ιερατείο, μήτε δόγμα, μήτε αποκάλυψη και οι Έλληνες δε γνώρισαν ποτέ το ζηλότυπο Θεό. Ο Έλληνας έκανε θεό του το ίδιο του το πνεύμα και την ίδια του την ομορφιά. Κι όταν σήκωνε τα μάτια στον ουρανό έβλεπε εκεί τη δική του εικόνα. Συνέλαβε το καθετί στα δικά του μέτρα κι έδωσε στους ναούς του τέλειες αναλογίες: τα πάντα σ' αυτούς ήσαν χάρη, αρμονία, μέτρο και σοφία. Ήσαν αντάξιοι των αθανάτων που τους κατοικούσαν και που κάτω από πετυχημένες ονομασίες και τέλειες μορφές αντιπροσώπευαν το πνεύμα του ανθρώπου. Οι κολόνες που στήριζαν το μαρμάρινο δοκάρι, το διάζωμα και το γείσο είχαν κάτι το ανθρώπινο που προκαλούσε σεβασμό. Και μερικές φορές - όπως στην Αθήνα και στους Δελφούς - βλέπαμε όμορφα κορίτσια να στηρίζουν ρωμαλέα και χαμογελαστά το επιστύλιο των θησαυρών και των ιερών.
Ω θάμπος, αρμονία, σοφία!
Ανατόλ Φρανς,
Η Ανταρσία των Αγγέλων,
σελ. 125
Πολύ ωραίο..Πολύ καλή ανάρτηση..και δεν ήξερα αυτο το κείμενο που θα συμπεριλάβω ένα κομμάτι μου σε κάτι που έχω γράψει για την Ακρόπολη!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑξίζει να διαβάσεις το βιβλίο αυτό. Ίσως βρεις κι άλλα αποσπάσματα που θα σου τραβήξουν το ενδιαφέρον.
ΑπάντησηΔιαγραφήΛίγο ρομαντικά τα έβλεπε όμως ο Φρανς (έζησε λίγο μετά το απόγειο ρομαντισμού, άλλωστε): η κλασική αρχαιότητα ήταν καλή, ό,τι επακολούθησε ήταν κακό. Και ερχόμαστε και εμείς αναδρομικά να του αποδώσουμε τιμητικά τον τίτλο της "αθεολογίας" (που λάνσαρε ο Μισέλ Ονφρέ το 2006).
ΑπάντησηΔιαγραφήΠλην όμως ιερατείο υπήρχε και στην αρχαία Ελλάδα και αρκετά παρεμβατικό μάλιστα. Ζηλότυποι θεοί υπήρχαν επίσης (μπορούσες να γεμίσεις έπος με τις σχετικές παραδόσεις). Δόγμα ακριβώς δεν υπήρχε, αλλά από την άλλη μπορούσες να μπλέξεις άσχημα αν δίδασκες κενά δαιμόνια στην Αθήνα ή αν έπρεπε να κάνεις οοτιδήποτε στη διάρκεια εορτής στη Σπάρτη. Κοινώς, θα ήταν λάθος να αποδώσουμε το μεγαλείο των αρχαίων Ελλήνων σε ελάσσονα ή ουμανιστική θρησκευτικότητα.
Ποιο ήταν το μυστικό τους κατ' εμέ; Ας μην ξεχνάμε ότι τους Έλληνες συντρόφευε μόνιμα ο τρόμος της τυφλής ειμαρμένης. Η μόνιμη αβεβαιότητα για το αν οι ίδιες πράξεις φέρνουν πάντα το ίδιο αποτέλεσμα, ήταν αυτή που τους παρακινούσε σε εγρήγορση και στο να ζουν με την ίδια ένταση το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον. Αν μη τι άλλο αυτή η αβεβαιότητα γέννησε την αθηναϊκή τραγωδία.
Σχετική μονογραφία συνέγραψε ο ανθρωπολόγος Peter Bertocci: Religion as Ceative Inscecurity.
Σπύρος Β.
Ας έρθουμε σε όσα τελέστηκαν στο όνομα της λεγόμενης "Ιουδαιοχριστιανικής" παράδοσης τώρα, την οποία αποστρέφονταν ανοικτά ο μεγάλος λογοτέχνης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτον Ιουδαϊσμό, ό,τι πιο βάρβαρο περιγράφεται (στηλιτεύεται) στην Παλαιά Διαθήκη, διαπράττεται στο όνομα μεν του Θεού, υπό το κράτος ανθρώπινης αλαζονείας δε. Ο Ναός του Σολομώντος είναι μεν επιβλητικός, πλην όμως στο μεγαλύτερο τμήμα της ιστορίας του οι κύκλοι των ευσεβών αποστασιοποιούνται από το ιερατείο που τον παροικεί. Δεν είναι τυχαίο ότι αποκτά τη μεγαλύτερη αίγλη του επί εποχής του γνωστού μας Ηρώδη. Απεναντίας, η συνειδητότητα της ευθύνης, η αβεβαιότητα ή η προσδοκία γεννούν κείμενα του μεγαλείου των Ψαλμών, του Άσματος Ασμάτων, του Εκκλησιαστή και των προφητών.
Στον δε Χριστιανισμό οι ανθρώπινες βεβαιότητες γεννούν Ιερές Εξετάσεις, Θωμάς Ακινάτη και Παναγία των Παρισίων (εξαιρετική ως δείγμα τέχνης, πλην δήλωση καύχησης του ανθρώπου). Τότε όμως οι ένθεες μετριοπάθειες γέννησαν Καππαδόκες Πατέρες, Κασσιανή, Μέγα Φώτιο, ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας και Μετέωρα.
Δεν είναι το "δόγμα" που κάνει τη διαφορά από μόνο του. Είναι ο άνθρωπος πάντα που διαμορφώνει τη σχέση του με το θείο, και αυτή καθορίζεται από τη σχέση που ήδη έχει επιλέξει ανάμεσα στον κόσμο και στον εαυτό του ως υποκείμενο του κόσμου. Ο Μέλητος της αρχαιότητας έγινε o ιεροεξεταστής. Ο Σωκράτης τότε έγινε ο ομολογητής. Αυτή είναι η πραγματεία περί (α)θεολογίας που με καλύπτει.
Σπύρος Β.
Χαχα. Το περίμενα πως θα βρω ένα κατεβατό από σένα σχετικά με αυτήν την ανάρτηση. Μου έκανε εντύπωση που δεν απάντησες αμέσως. Δε μπορώ να πάω κόντρα μαζί σου σε αυτά τα θέματα. Όσο για το βιβλίο του Μινσέλ Οφρέ που αναφέρεσαι, μπορώ να πω πως είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που έχω στα ράφια μου. Θέλω να το ξαναδιαβάσω κι αυτό, όπως κάνω τώρα με την Ανταρσία των Αγγέλων του Ανατόλ Φρανς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί, τι είμαι και δεν μπορείς να μου πας κόντρα; Μη κοιτάς που κάνω φιγούρες, στο βάθος εν οίδα, ότι ουδέν οίδα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ό,τι αφορά όμως τα θέματα νεοελληνικής ταυτότητας, σχέσης μας με την κλασσική αρχαιότητα, πώς έγιναν οι Έλληνες χριστιανοί κλπ, θα σε παραπέμψω στο "Αυτοείδωλον εγενόμην" του Θ. Ζιάκα, ο οποίος... κάτι οίδε.
Σπύρος Β.
Θα ανατρέξω στις πηγές κύριε Βουγιουκλάκη.
ΑπάντησηΔιαγραφή