Αριστουργήματα του παρελθόντος: Shame (2011)

Πάντα ενθουσιάζομαι με ταινίες που αναλύουν τα αδιέξοδα των ανθρωπίνων σχέσεων στη σημερινή κοινωνία και δείχνουν την αληθινή πλευρά του μοντέρνου, ταχύτατου κι απρόσωπου τρόπου ζωής. Ταινίες που φανερώνουν και προσπαθούν να αναλύσουν τους προβληματισμούς της μοναξιάς και τα καθημερινά βάρη που κουβαλάει ο καθένας μας. Μία απ' αυτές τις ταινίες είναι το "Shame", του οποίου η ειλικρίνεια κι ο κυνισμός με εξέπληξαν ευχάριστα γνωρίζοντας πως ο αμερικανικός κινηματογράφος παραείναι συντηρητικός γι' αυτού του είδους τη θεματολογία. 

Η ταινία μας παρουσιάζει τη μοναχική ζωή ενός σεξομανού άνδρα, ο οποίος αναζητά κάθε στιγμή και με όποιο τίμημα να ικανοποιήσει τις ερωτικές του επιθυμίες. Με μια πρώτη ματιά, ο Μπράντον τον οποίον ερμηνεύει εκπληκτικά ο εξαιρετικός Μάικλ Φασμπέντερ, είναι ένας πετυχημένος επαγγελματίας που εργάζεται σε ένα πόστο με κύρος και με τη γοητεία του έχει μεγάλη επιτυχία στο γυναικείο κοινό. Πίσω όμως από την όψη του πετυχημένου άνδρα, ο Μπράντον είναι ένας μοναχικός άνθρωπος που διατηρεί στο σπίτι του μια τεράστια συλλογή προϊόντων πορνό και καλεί πόρνες για να περάσει τα βράδια μαζί τους. Παρόλο που μπορεί να έχει όποια γυναίκα θέλει, ο ίδιος αποφεύγει την όποια δέσμευση. 

Κρατώντας λοιπόν αυτούς τους υποτονικούς ρυθμούς, οι μέρες του πρωταγωνιστή κυλούν ήρεμα μέχρι τη στιγμή που δυο συμβάντα θα ταράξουν την καθημερινότητά του. Το είναι η απρόσμενη επίσκεψη της αδελφής του, η οποία θα του ζητήσει να μείνει λίγες μέρες μαζί του. Σε αντίθεση με εκείνον, η αδελφή του είναι άκρως συναισθηματική κι έχει ανάγκη από μια ανθρώπινη δέσμευση ενώ παράλληλα προσπαθεί να κατευνάσει τις αυτοκτονικές της τάσεις. Παρόλο που είναι δυο τελείως διαφορετικοί άνθρωποι, τα δυο αυτά αδέλφια συνδέονται με μια ιδιάζουσα χημεία. Το δεύτερο γεγονός είναι το φλερτ που ξεκινάει μεταξύ του πρωταγωνιστή και μίας συναδέλφου του. Όμως όσο κι αν προσπαθεί ο Μπράντον να πειραματιστεί στο πεδίο της συντροφικότητας, θα διαπιστώσει με έναν άκρως τραυματικό τρόπο πως δεν μπορεί να λειτουργήσει έτσι. Τα δυο αυτά γεγονότα θα ταράξουν την ήδη προβληματική του ψυχική υγεία καθώς θα χάσει ξαφνικά τον έλεγχο από τα χέρια του και θα κατρακυλήσει σε μια επικίνδυνη βουτιά στο εφιαλτικό σκοτάδι του ευάλωτου ψυχισμού του.

Πριν αναφερθώ στις εκπληκτικές ερμηνείες των ηθοποιών, θα ήθελα πρώτα να μιλήσω για την εξαιρετική σκηνοθεσία του Στιβ ΜακΚουίν. Τα ψυχρά χρώματα όπως είναι τα γαλάζια σεντόνια του κρεβατιού, οι λευκοί κι άδειοι τοίχοι του διαμερίσματος κι η άχρωμη αδιάφορη όψη του εργασιακού χώρου μαρτυρούν τη συναισθηματική κενότητα του πρωταγωνιστή. Αντιθέτως, η νύχτα γεμίζει χρώματα και σκιές προσφέροντας μια σκοτεινή γοητεία που μπορεί να οδηγήσει τον καθένα σε μεγάλους κινδύνους. Ακόμη και η Νέα Υόρκη, η πόλη που δε κοιμάται ποτέ, ξεγυμνώνεται με απίστευτη μαεστρία καθώς κάτω από τα λαμπερά της φώτα και τους "πετυχημένους" κατοίκους της, κρύβεται η υπαρκτή δυστοπία που έχουμε παρακολουθήσει σε άλλες ταινίες λιγότερο ρεαλιστικές. Στη συγκεκριμένη ταινία, η Νέα Υόρκη όπως και κάθε άλλη μεγαλούπολη, δημιουργεί μια ενοχλητική συγχώνευση του ιδιωτικού χώρου με το κοινό. Ο προσωπικός χρόνος και η ιδιωτικότητα καταργούνται μέσα από το διαδίκτυο, τα τεράστια παράθυρα χωρίς κουρτίνες και τις γυάλινες πόρτες. Οι ήχοι διαπερνούν τους μικρούς τοίχους και τα μυστικά παύουν να κρύβονται μέσα σε τέσσερις τοίχους. Μη μπορώντας κάποιος να προστατεύσει την ανθρώπινη πλευρά του, κατατρέχει σε άλλες ασχολίες ευελπιστώντας πως θα κρατηθεί ζωντανός κι ανθρώπινος. Για τον Μπράντον είναι το σεξ. Μ' αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να αποφύγει την εσωτερική του σήψη όπως είχαν σημειώσει σε ένα από τα τραγούδια τους οι Στέρεο Νόβα. 

Κι ερχόμαστε στο ρεσιτάλ ερμηνειών από τους πρωταγωνιστές της ταινίας. Κατά τη γνώμη του, την παράσταση κλέβει ο Μάικλ Φασμπέντερ, ο οποίος δίνει την καλύτερη ερμηνεία της έως τώρα πλούσιας καριέρας του. Ο ταλαντούχος Γερμανοϊρλανδός ηθοποιός, κυριεύει το κάθε πλάνο με το παγερό του βλέμμα. Από τη μια βγάζει μια ψυχρή σκληρότητα κι από την άλλη ένα απίστευτο συναίσθημα, ειδικά από τη στιγμή που στη καθημερινότητά του μπαίνει η αδελφή του, την οποία ερμηνεύει εκπληκτικά η Κάρει Μάλιγκαν. 

Οι διάλογοι μοιάζουν με μια διακριτική ψυχανάλυση μεταξύ των προσώπων. Μέσα από τα λόγια ανακαλύπτεις τον χαρακτήρα του καθενός. Ο εγωισμός υπερέχει κι είναι αυτός που σε οδηγεί σε αδιέξοδα και μοναξιά... ακόμα και στον θάνατο. 

Επίσης η μουσική της ταινίας είναι μαγευτική. Άλλες φορές είναι διακριτική συνοδεύοντας τα μουντά χρώματα της δυστοπικής καθημερινότητας κι από την άλλη ακολουθεί σε ένταση την συναισθηματική φόρτιση των προσώπων. Ενθουσιάστηκα ιδιαίτερα στη σκηνή που ακούγεται η άκρως μελαγχολική εκτέλεση του "New York New York" από την υπέροχη Κάρει Μάλιγκαν.

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να επισημάνω πως το "Shame" είναι μια ταινία δύσκολη καθώς μας φέρνει όλους σε άβολη θέση. Εξάλλου οι προθέσεις της ταινίας φανερώνονται από τον ίδιο της τον τίτλο. Ο Στιβ ΜακΚουίν προσφέρει ένα σύγχρονο δράμα για τη μοναξιά, την απομόνωση, την έλλειψη σχέσεων μέσα στην παγκοσμιοποιημένη καταναλωτική αστική κοινωνία. Συνάμα είναι και μια σπουδή πάνω στις ανθρώπινες επιθυμίες και στα τέρατα που ο καθένας κρύβει μέσα του. Ίσως μια από τις καλύτερες ταινίες για τον εθισμό που έχω ποτέ παρακολουθήσει.
Με λιτή αλλά και πολύ σκληρή ματιά, ο δημιουργός μας παρουσιάζει την καταστροφή που μπορεί να μας επιφέρει η ανθρώπινη απόγνωση. Διότι μπορεί κάποιος να είναι επαγγελματικά πετυχημένος, να είναι εμφανίσιμος, να έχει κατακτήσεις αλλά μέσα του να νιώθει κενός. Να μην ικανοποιείται με τίποτα και να ζει πάντα στη μελαγχολία και στην αναπόφευκτη μοναξιά του παρόντος. Και δυστυχώς η κραυγή αυτών των ανθρώπων δεν μπορεί να ακουστεί από κανέναν μας.


Βαθμολογία: 9/10