«Εις το όνομα της φύσεως…»

του Νίκου Παρασκευόπουλου

Αναμενόμενη η ένταση των συζητήσεων για την αλλαγή της ταυτότητας φύλου. Ο,τι συνδέεται με τις δομές και τις υπαγορεύσεις της πατριαρχίας περιβάλλεται με πολύ συναίσθημα – έως και με επιθετικότητα.
Από τις πολλές πτυχές του θέματος ελάχιστες θα επισημάνω εδώ. Οι βαρύτερες θέσεις κατά της αλλαγής της ταυτότητας φύλου, είτε είχαν θρησκευτική βάση, είτε αναφέρονταν στη φύση. Η Εκκλησία δυστυχώς με τη στάση της έδειξε ότι οι πατριαρχικές αρχές κάποτε υπερνικούν τη φιλαλληλία και την αγάπη. Ηταν ωστόσο η «φύση» που κυριάρχησε ως επιχείρημα διανθισμένο με χαρακτηρισμούς κανονικότητας ή αντίθετα διαστροφής. Η ίδια η Εκκλησία, επίσης, επικαλείται τη φύση του ανθρώπου. Ιδίως προσφεύγουν σ' αυτήν πάμπολλοι αυστηροί τιμητές της οποιασδήποτε απόκλισης. Σκόπιμο είναι, λοιπόν, να μην ξεχνάμε τα στοιχειώδη, όσα ακριβώς μαρτυρά η ίδια η μελέτη της φύσης, καθώς και η απόσταση από τον Μεσαίωνα των μαγισσών και της Ιεράς Εξέτασης.
Η ιστορία των αποκλίσεων (της «τρέλας», της ομοφυλοφιλίας) ανακαλύπτει αναδρομικά κοινούς σταθμούς: στην αρχή ο αποκλίνων ήταν ο βέβηλος, ο αμαρτωλός, ο μάγος. Σιγά σιγά η εικόνα άλλαξε. Ο στιγματισμένος, ο τρελός αντιμετωπίστηκαν σαν ζώα. Με τροφοδοσία από μακριά, με μάνικες και τσουγκράνες, όπως τα άγρια ζώα στο κλουβί. Οι περιγραφές του Φουκό είναι παραστατικές. Στη συνέχεια εμφανίστηκε η άσπρη ποδιά: ο αποκλίνων είναι άρρωστος, επομένως ο ιεροεξεταστής και ο θηριοδαμαστής έδωσαν τη θέση τους στον γιατρό. Μόλις στη σύγχρονη εποχή η ανθρωπότητα αναγνώρισε τις κυριαρχικές ψυχοκοινωνικές συμβολές στη δημιουργία της απόκλισης. Αρκεί άραγε ο οίστρος του διαφωτισμού για να αφήσουμε στα σκοτάδια του παρελθόντος τις κουβέντες περί διαστροφής ή εκφυλισμού και τη θεοποίηση της φύσης; Μάλλον όχι, αφού οι οπαδοί του «φυσιολογικού» δεν επικαλούνται μόνο τον Αδάμ και την Εύα, αλλά και την επιστήμη. Εκεί, ωστόσο, μάταια αναζητείται η επιβεβαίωση. Οι βιολόγοι θυμίζουν μια κεφαλαιώδη διαφορά των ζώων από τους ανθρώπους. Για τη συμπεριφορά των ζώων όντως η φύση είναι καθοριστική. Αυτά χάρη στα ένστικτά τους γνωρίζουν να τρέφονται, να γιατρεύονται, να αναπαράγονται. Ο άνθρωπος τα μαθαίνει με την αγωγή. Η αρετή του είναι διδακτή.
Σαν από μια κεκτημένη βιολογική ταχύτητα στους πρώτους μήνες της ζωής του το μωρό φαίνεται να διακατέχεται από ένστικτα (π.χ. θηλασμού). Στη συνέχεια έρχονται η μάθηση και τα μικρά «όχι». Αυτά διαμορφώνουν την προσωπικότητα, εν προκειμένω την ταυτότητα. Τα ένστικτα δίνουν τη θέση τους σε μια σχετική, οπωσδήποτε κοινωνικά συμπροσδιορισμένη ελευθερία. Μόνο χάρη σ' αυτήν αναγνωρίζεται η ευθύνη, ηθικά και θεσμικά. Το φύλο το ίδιο είναι προσδιορισμός της προσωπικότητας και όχι της φύσης.
Γιατί αλήθεια να μην αλλάζει ο άνθρωπος τη φύση; Αυτό δεν προσπαθεί η εργασία ή ο γιατρός παλεύοντας με ιούς, φλεγμονές και όγκους; Εξαιτίας ενός αρχικού ανατομικού-φυσικού χαρακτηριστικού που αποτυπώθηκε στη ληξιαρχική πράξη κάποιος μπορεί να παιδεύεται, καθώς ο ψυχισμός του, το βιογραφικό, το κοινωνικό περιβάλλον τον έχουν οδηγήσει σε μια διαφορετική ταυτότητα φύλου. Τότε η ψυχή ζητά την αλλαγή (αυτοπροσδιορισμός). Και η οργανωμένη κοινωνία οφείλει να τη διευκολύνει. Αλλιώς ο φανατισμός με τα προσχήματά του γίνεται βασανιστήριο.
Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε στο δύσκολο όντως θέμα της δυνατότητας ή μη αλλαγής ταυτότητας φύλου μεταξύ δέκατου πέμπτου και δέκατου έβδομου έτους. Προφανώς σε μια ηλικία ανάπτυξης με ειδικές ευαισθησίες και ανάγκες γίνεται απαραίτητη η προϋπόθεση των γνωματεύσεων. Χρειάζεται πάντως να θυμόμαστε ότι κατά το άρθρο 339 του Ποινικού Κώδικα, όσοι συμπληρώνουν τα δεκαπέντε τους χρόνια μπορούν να διαθέτουν ελεύθερα ερωτική ζωή, χωρίς ευθύνες των τρίτων που συμπράττουν. Ο ερωτικός αυτοπροσδιορισμός δηλαδή εδώ ήδη έχει αναγνωριστεί.
Δεν λείπουν και όσοι αντιστέκονται στη μεταρρύθμιση προσφεύγοντας κλασικά στη δήθεν δημοκρατική θέση: «η κοινή γνώμη είναι αντίθετη». Παραβλέπουν ότι τα ατομικά δικαιώματα, όπως ο αυτοπροσδιορισμός, εξ ορισμού στρέφονται κατά των πολλών. Οι οποίοι βέβαια δεν έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν π.χ. πλειοψηφικά να ασκούν βασανιστήρια ή να υπαγορεύουν φρονήματα. 
Ο «θεός», η φύση, η κοινή γνώμη κατά καιρούς γίνονται προσχήματα καταπίεσης. Στο προκείμενο επιστρατεύτηκαν όλα μαζί. Ο συντηρητισμός δεν αστειεύεται, ελπίζω όμως αυτή τη μάχη να τη χάσει.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών