του Κώστα Ράπτη
Από πολλές απόψεις ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας Kemal Kılıçdaroğlu φάνταζε ως το λιγότερο πιθανό πρόσωπο να ηγηθεί ενός μεγάλου κινήματος διαμαρτυρίας ενάντια στον πρόεδρο Tayyip Erdoğan, τη στιγμή που ο τελευταίος δείχνει να βρίσκεται στον κολοφώνα της ισχύος του - ένα χρόνο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και τρεις μήνες μετά το δημοψήφισμα που επικύρωσε τη μετάβαση σε προεδρικό πολίτευμα.
Ο 68χρονος πρώην δημόσιος υπάλληλος που ηγείται τα τελευταία χρόνια του κεμαλικού κεντροαριστερού Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) ηγούνταν, με πολλές εσωτερικές αμφισβητήσεις, ενός "πολιτικού γκέτο”, με αμετάβλητη ανά τις συγκυρίες εκλογική δύναμη και με αδυναμία διαμόρφωσης ενός αντίπαλου δέους στον Erdoğan. Όμως, η επιτυχία της μεγάλης "πορείας για τη δικαιοσύνη” που διοργάνωσε ο Kılıçdaroğlu, με αποκορύφωμα την τεράστια συγκέντρωση στο σημείο κατάληξής της στην Κωνσταντινούπολη την Κυριακή, αποδεικνύει ότι κάποτε οι καταλυτικές πρωτοβουλίες έρχονται από εκεί που δεν το περιμένει κανείς.
Η ειρωνεία της τύχης συνίσταται στο ότι ο Kılıçdaroğlu είχε υπερψηφίσει και το μέτρο που αποτέλεσε την θρυαλλίδα για τις φετινές κινητοποιήσεις. Όταν την άνοιξη του 2016 το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) τροποποίησε τη νομοθεσία περί βουλευτικής ασυλίας, με άμεσο στόχο τη δίωξη των βουλευτών του φιλοκουρδικoύ Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το CHP είχε συναινέσει. Όταν, όμως, στις 14 Ιουνίου φέτος καταδικάστηκε σε φυλάκιση 25 ετών ο βουλευτής του CHP και υπεύθυνος για τα ζητήματα Τύπου και επικοινωνίας Enis Berberoğlu, με την κατηγορία ότι ευθύνεται για τη διαρροή διαβόητου βίντεο που απεικονίζει φορτηγά της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (MΙΤ) να μεταφέρουν όπλα στους αντάρτες της Συρίας, ο Kılıçdaroğlu θεώρησε ότι ο κόμπος έφτασε στο χτένι.
Η "πορεία της δικαιοσύνης” δεν ήταν μικρό εγχείρημα: 432 χιλιόμετρα πεζοπορία, από το κέντρο της Άγκυρας μέχρι τις φυλακές Maltepe της Κωνσταντινούπολης, όπου κρατείται ο Berberoğlu, και μάλιστα μέσα στην καλοκαιρινή ζέστη, με τις πρώτες δέκα μέρες να συμπίπτουν με την νηστεία του Ραμαζανιού. Και όμως αυτή η πορεία κατάφερε να πετύχει: χωρίς κομματικά συνθήματα και σύμβολα πέραν της λέξης Adalet (δικαιοσύνη).
Η πορεία συγκέντρωσε ένα ετερόκλητο πλήθος που εκφράζει όλο το φάσμα της δυσαρέσκειας για το κύμα αυταρχισμού την επαύριον του πραξικοπήματος: από ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέχρι πανεπιστημιακούς που έχασαν τη δουλειά τους στις αλλεπάλληλες "εκκαθαρίσεις” στα τουρκικά πανεπιστήμια, γιατρούς που απολύθηκαν, γονείς που οι οπλίτες γιοί τους κρατούνται χωρίς απαγγελία κατηγορίας, δημοσιογράφοι (που έχουν δει τη χώρα να αναδεικνύεται σε διεθνή πρωταθλητή των διώξεων του Τύπου), άνθρωποι των τεχνών και του θεάματος. Στήριξη έδωσε και το HDP, ενώ από τη μεριά του το CHP εξέφρασε αλληλεγγύη και για τους κρατούμενους βουλευτές (συμπεριλαμβανομένων των δύο συναρχηγών) του φιλοκουρδικού κόμματος.
Για τον Kılıçdaroğlu η πορεία και η καταληκτική συγκέντρωση σηματοδοτεί μια "νέα αρχή” για την Τουρκία και όχι απλώς το τέλος της διαμαρτυρίας.
Πρόκειται πράγματι για μία τομή. Η "πορεία για τη δικαιοσύνη” υπενθύμισε ότι πολύ μεγάλα τμήματα της τουρκικής κοινωνίας δεν είναι καθόλου συμφιλιωμένα με την αυταρχική και βοναπαρτιστική στροφή του Tayyip Erdoğan – πόσω μάλλον που έχει γίνει εμφανές σε όλους ότι οι κρατικές εκκαθαρίσεις δεν αφορούν τους υποτιθέμενους γκιουλενικούς συνωμότες αλλά ένα ευρύτερο φάσμα αντιρρησιών (κεμαλιστών, αριστερών, φιλελεύθερων, Αλεβιτών, Κούρδων). Αυτό έχει αποτυπωθεί σε διάφορες στιγμές τα τελευταία χρόνια, από τις μεγάλες κινητοποιήσεις του 2013 για το Πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη, μέχρι τη δυναμική του "Όχι” στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου, όπου τα μεγάλα αστικά κέντρα δεν ακολούθησαν τις προσδοκίες του Τούρκου προέδρου.
Όμως για πρώτη φορά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα η αγανάκτηση δείχνει να βρίσκει έναν τρόπο να βγει στο δρόμο, διαρρηγνύοντας την εικόνα εθνικής συναίνεσης που είχε διαμορφωθεί μετά τις 15 Ιουλίου 2016. Πλέον η αντιπολίτευση σε όλες τις παραλλαγές της μπορεί να έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στην πολιτική δράση, ενώ δημιουργείται ένα πρότυπο συλλογικής δράσης που να κινητοποιεί ευρύτερες κατηγορίες πολιτών. Άλλωστε, όπως έγραψε και ο ίδιος ο Kılıçdaroğlu, "η ελπίδα μπορεί να είναι μεταδοτική”.
Ο Erdoğan από την πλευρά του προσπάθησε να ταυτίσει τους διαδηλωτές με το πραξικόπημα, λέγοντας ότι "άλλοι είχαν τα F-16 και τα τανκς και αυτοί [οι διαδηλωτές] βαδίζουν για τους ίδιους σκοπούς”. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι ότι αυτά για τα οποία θέλει να επαίρεται ο ίδιος, δηλαδή η αγωνιστικότητα, η αντίσταση του λαού, η υπεράσπιση των θεσμών, αυτή τη φορά κυρίως εκφράστηκαν από την "πορεία της δικαιοσύνης” και ένα τεράστιο συλλαλητήριο εναντίον του. Οι φιλοκυβερνητικές φιέστες που προετοιμάζονται για την πρώτη επέτειο του αποτυχημένου πραξικοπήματος έχουν ήδη χάσει κάτι από την επικοινωνιακή ισχύ τους.
Οι συνολικοί συσχετισμοί εξακολουθούν να ευνοούν τον Erdoğan, αλλά απέχουν από την απόλυτη κυριαρχία που αυτός θα επιθυμούσε, μετά και την υπερψήφιση της συνταγματικής αναθεώρησης. Δύο χρόνια πριν από τις εκλογές του 2019, ο Τούρκος πρόεδρος αντιμετωπίζει πλέον και μια ισχυρή αντιπολιτευτική δυναμική που θα αφήνει αποτύπωμα στις πολιτικές εξελίξεις. Και όπως παρατήρησε ο αρθρογράφος Murat Yetkin, ο Kemal Kılıçdaroğlu κατάφερε από πρόεδρος του CHP να γίνει ο ηγέτης του, διεκδικώντας με αξιώσεις και τον ρόλο του προσώπου αναφοράς όλης της αντιπολίτευσης.
Πηγή: capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου