Καταλονία: Η επόμενη μέρα

Συνέντευξη του πολιτικού ακτιβιστή Andreu Coll (Anticapitalistas, Iσπανία) στον Antoine Larrache

Μετά την ανακήρυξη της Καταλανικής Δημοκρατίαςκαι την ενεργοποίηση του άρθρου 155 του Συντάγματος από την κυβέρνηση της Ισπανίας, ο πολιτικός ακτιβιστής Andreu Coll (Anticapitalistas, Iσπανίας) μιλά για την κατάσταση στην Καταλονία και τα ενδεχόμενα της επόμενης μέρας.

Ποιες είναι ακριβώς οι κινήσεις του Ραχόι ενάντια στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας;

Ο Ραχόι προκήρυξε εκλογές για τις 21 Δεκεμβρίου στην Καταλονία. Έχει πάρει τον έλεγχο. Τυπικά, εκείνος είναι τώρα ο επικεφαλής της Αυτόνομης Κοινότητας της Καταλoνίας, και σε συνάντησή του με τους υπουργούς του θα συγκεκριμενοποιήσει πώς θα πάρει πλήρως τον έλεγχο.
Έχουν ανακαλέσει όλες τις αντιπροσωπείες της καταλανικής κυβέρνησης στο εξωτερικό, εκτός από αυτήν στις Βρυξέλλες. Ακύρωσαν ακόμα και την εκπροσώπηση της καταλανικής κυβέρνησης στη Μαδρίτη. Ακύρωσαν την πολιτική εξουσιοδότηση 140 μελών της καταλανικής πολιτικής διοίκησης, πέραν των δημοτικών συμβούλων, του Προέδρου και του Αντιπροέδρου. Κήρυξαν επίσης τη διάλυση του καταλανικού Κοινοβουλίου και προκήρυξαν τις εκλογές. Απέλυσαν τον πολιτικό αρχηγό της Αστυνομίας και τον γραμματέα εσωτερικών υποθέσεων. Ο υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας παίρνει υπό τον άμεσο έλεγχό του την καταλανική αστυνομία.
Είναι εντυπωσιακό, καθώς όλοι πίστευαν ότι ο Ραχόι θα προκήρυσσε εκλογές αργότερα, τον Ιούνιο. Αλλά τελικά αποφάσισε να τις πραγματοποιήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Θα δούμε το αν θα απαγορεύσει τα αυτονομιστικά κόμματα.
Τη Δευτέρα, πρόκειται επίσης να εκδοθεί επίσημη κατηγορία από τον Γενικό Εισαγγελέα του Κράτους ενάντια σε όλη την καταλανική κυβέρνηση, τον Πρόεδρο και ενδεχομένως σε βουλευτές που ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας. Αυτό βέβαια δεν θα είναι πολύ εύκολο, καθώς η ψηφοφορία διεξήχθη μυστικά, ακριβώς για να αποφευχθεί η καταστολή.
Ο Πουτζντεμόν θα κατηγορηθεί για ανταρσία, και θα βρεθεί αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο 30 χρόνων φυλάκισης! Οι “Jordis” (Οι πολιτικοί ακτιβιστές Jordi Sanchez (ΑΝC) και Jordi Cuixart (Omnium Cultural) που συνελήφθησαν για τη συμμετοχή τους στις κινητοποιήσεις υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας. ) είναι στη φυλακή για εξέγερση, δηλαδή με μια λιγότερο βαριά κατηγορία, οπότε είναι πιθανόν ότι τη Δευτέρα η αστυνομία θα συλλάβει τα μέλη της κυβέρνησης και θα τους επιβάλει προφυλάκιση. 

Τι μπορεί να κάνει η καταλανική κυβέρνηση;

Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, γιατί υπάρχουν τώρα δύο αρχές νομιμότητας. Σύμφωνα με τον ισπανικό νόμο, ο επικεφαλής της Καταλονίας είναι ο Ραχόι και αυτή αποτελεί μέρος του ισπανικού κράτους. Υπάρχει λοιπόν η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, αλλά δεν μπορεί να επιβληθεί η εξουσία της αυτόνομης κυβέρνησης της Καταλονίας στην περιοχή. 
Μόλις οι αποφάσεις του υπουργικού Συμβουλίου ανακοινωθούν σε επίσημα έγγραφα, ό,τι κάνει ο Πουντζντεμόν θα προστεθεί στις κατηγορίες που θα του απαγγελθούν… και κυρίως η κατηγορία για σφετερισμό δημόσιου αξιώματος. 
Αν οι εκλογές γίνουν στις 21 Δεκεμβρίου, η μεγάλη πλειοψηφία των ηγετών υπέρ της ανεξαρτησίας δεν θα είναι εκεί γιατί θα βρίσκονται στη φυλακή. 

Για ποιους λόγους ο Πουτζντεμόν προχώρησε τελικά στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας;

Αν ο Πουντζντεμόν δεν προχωρούσε στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, υπήρχε ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ρήγμα στο μέτωπο υπέρ της ανεξαρτησίας. Όταν κατέθεσε την ιδέα να προκηρύξει εκλογές την Πέμπτη, δύο μέλη του Κοινοβουλίου παραιτήθηκαν και υπήρξε μια εσωτερική εξέγερση στο κόμμα του, το PDeCAT. Οπότε δεν τολμούσε να το κάνει, Επιπλέον, πιέστηκε από την άρνηση της κυβέρνησης να αποσύρει το ενδεχόμενο εφαρμογής του νόμου 155. Η πλειοψηφία των δημάρχων στις επαρχίες δήλωναν ότι θα έφευγαν από το κόμμα αν δεν προχωρούσε αποφασιστικά. 

Πώς θα αντιδράσει ο πληθυσμός;

Θα υπάρξει ένα μαζικό κίνημα υπεράσπισης της κυβέρνησης, ένα κίνημα που θα είναι ειρηνικό. Οι δυναμικές θα ενταθούν. Το Σάββατο η κυβέρνηση θα αποφασίσει πώς θα πάρει τον έλεγχο, αλλά θα υπάρξει ένα χάος με τις συλλήψεις και την άφιξη των ισπανικών αρχών σε κάθε συμβούλιο.
Το άλλο ερώτημα είναι τι θα κάνει η “Mossos”, η καταλανική αστυνομία. Η κατάσταση είναι πολύ τεταμένη και ήδη έχουν υπάρξει συγκρούσεις ανάμεσα στην εθνική αστυνομία και την καταλανική. Ο Ραχόι θέλει να χρησιμοποιήσει την καταλανική αστυνομία και αυτό πρόκειται να διχάσει ακόμη περισσότερο το συγκεκριμένο σώμα. 
Οι Anticapitalistas στην Καταλονία έχουν ήδη εκδώσει κείμενο υπεράσπισης της Καταλανικής Δημοκρατίας και μιλούν για τη σημασία μιας ανοικτής “συντακτικής διαδικασίας” [constituent process], που χρειάζεται να εμπλέκει και τα τμήματα του πληθυσμού που δεν είναι υπέρ της ανεξαρτησίας, και η οποία, πάνω από όλα, θα συζητά το κοινωνικό περιεχόμενο του κινήματος για μια αλλαγή της κοινωνίας, Επιμένουμε επίσης στην ανάγκη να διευρυνθεί η δυναμική και πέρα από την Καταλονία. Όλα εξαρτώνται από τη γενική δυναμική: η κινητοποίηση στην αρχή θα είναι ειρηνική, αλλά μπορεί να υπάρξει βίαιη καταστολή. 
Οι πρωτοβουλίες αλληλεγγύης σε όλη την Ευρώπη είναι σημαντικές για εμάς, μας εμψυχώνουν και αποδυναμώνουν τον Ραχόι. 

Πηγή: Pass–world.gr

Αριστουργήματα του παρελθόντος: Η Περιπέτεια (1960)

Κάποιοι σκηνοθέτες είναι καλό να ανακαλύπτονται σε κατάλληλες περιόδους και καταστάσεις, διότι μόνο έτσι μπορούν τα έργα τους να εκτιμηθούν βαθύτατα και να ερμηνευθούν ορθότερα. Γι' αυτό νιώθω πως στάθηκα πολύ τυχερός που ανακάλυψα πρόσφατα κάποιες από τις ταινίες του Μικελάντζελο Αντονιόνι. Έχοντας ήδη παρακολουθήσει ένα μεγάλο κομμάτι της φιλμογραφίας του, μπορώ με σιγουριά να ομολογήσω πως η "Περιπέτεια" είναι η ταινία που λάτρεψα από το πρώτο μέχρι το τελευταίο της λεπτό. Επίσης, είναι η ταινία με την οποία ξεκινάει η εκπληκτική "Τριλογία της Αποξένωσης". 

Η ιστορία ξεκινάει σε ένα πλούσιο προάστιο της Ρώμης, με τον διάλογο ενός πατέρα με την κόρη του, ο οποίος φανερώνει το χάσμα των δύο προσώπων αλλά και την ανάγκη που έχουν για λίγη παραπάνω επικοινωνία και κατανόηση. Αποφεύγοντας όμως να εκφράσουν ελεύθερα τους προβληματισμούς τους, καταφεύγουν σε ψιθυριστά και ημιτελή παράπονα. 

Στη συνέχεια παρακολουθούμε την πλούσια κόρη Άννα μαζί με τον αρραβωνιαστικό της Σάντρο και την καλή της φίλη Κλαούντια, να φεύγουν για μία κρουαζιέρα στις Αιολίδες Νήσους, ένα σύμπλεγμα ηφαιστειογενών νησιών βόρια της Σικελίας. Μέσα στο σκάφος θα συναντήσουμε μία παρέα πλούσιων Ιταλών οι οποίοι πλήττουν μες στην ίδια τους τη χλιδή και μαραζώνουν από τις κρυφές τους ανασφάλειες. Μία από τις ανασφάλειες της Άννας θα προκαλέσει έναν συνηθισμένο καβγά με τον σύντροφό της, κάτι που θα σταθεί αφορμή να εξαφανιστεί στο ερημικό νησί. Καθώς όμως ο καιρός χαλάει κι η παρέα αποφασίζει να αναχωρήσει, ο Σάντρο με την Κλαούντια κι ένα ακόμη μέλος της παρέας θα παραμείνουν στο νησί για να την αναζητήσουν. 

Η μυστηριώδης εξαφάνιση της Άννας θα κινητοποιήσει τις αστυνομικές αρχές και θα κινήσει το ενδιαφέρον του Τύπου. Φήμες θα ακουστούν πως η κοπέλα πέρασε κρυφά στην Σικελία, αναγκάζοντας τον Σάντρο και την Κλαούντια να ξεκινήσουν ένα οδοιπορικό στο μεγάλο νησί της Ιταλίας. Μιλάτζο, Κεφαλού, Παλέρμο κι από εκεί στο πανέμορφο χωριό Νότο. Όσο όμως αναζητούν τα ίχνη της Άννας, τόσο αναζωπυρώνεται ανάμεσά τους μία ερωτική έλξη. Οι ηθικοί ενδοιασμοί της Κλαούντια θα υποχωρήσουν απέναντι στην επίμονη πολιορκία του Σάντρο. Θα ζήσουν όμως έναν έρωτα που θα ρίξει τα σώματα τους στο κρεβάτι ή μία πιο εσωτερική ανάγκη άκρως επικίνδυνη και ύπουλη;

Ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης μετατρέπει τις ηρωίδες του σε εκπροσώπους κάθε μορφής γυναικείας ανασφάλειας. Έτσι έχουμε την Άννα που εκφράζει την κραυγή που αποζητά λίγη περαιτέρω προσοχή, την Κλαούντια που χρησιμοποιεί την εντυπωσιακή φινέτσα και τον γοητευτικό δυναμισμό της για να κρύψει την ευαίσθητη κι εύθραυστη ψυχή της. Επίσης, ακολουθούν δεύτεροι ρόλοι όπως μιας πλούσιας γυναίκας που έχει ως υποχείριο τον άνδρα της και κάνει διακοπές με τον εραστή της τον οποίον έχει κι αυτόν χαλιναγωγήσει. Μ' αυτόν τον τρόπο έχει καταφέρει να μετατρέψει την ανασφάλειά της σε κυριαρχία πάνω στο άλλο φύλο, διότι όσο πιο υποτακτικοί είναι οι σύντροφοί της τόσο πιο σίγουρη νιώθει εκείνη με τον εαυτό της. Και τέλος μία ακόμη γυναίκα ήπιας προσωπικότητας κι αδιάφορης συμπεριφοράς, η οποία έχει θυσιάσει την αξιοπρέπεια και τον εγωισμό της με το να ζει μαζί με έναν σύντροφο που δεν την εκτιμά ιδιαίτερα. Όμως η εσωτερική της ένταση θα κλιμακωθεί απότομα όταν δεχτεί το ερωτικό κάλεσμα ενός έφηβου καλλιτέχνη. 

Θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος να βρει ένα ύφος μισογυνισμού στο σενάριο αλλά θα κάνει μεγάλο λάθος διότι ο Μικελάντζελο Αντονιόνι αποθεώνει τη γυναικεία φύση και ξεδιπλώνει τις γυναικείες ανασφάλειες με έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο και καλοπροαίρετο τρόπο. Με ρεαλιστικούς διαλόγους τσαλακώνει τους φραγμούς των γυναικών κι αποδεικνύει τον τρόπο με τον οποίον οι ίδιες πέφτουν θύματα των παγίδων που ασυνείδητα στήνουν στους ίδιους τους τους εαυτούς. 

Όμως ο Μικελάντζελο Αντονιόνι δεν είναι το ίδιο χαριστικός στην ανδρική ανασφάλεια, την οποία ξεδιπλώνει στους αντίστοιχους ανδρικούς ρόλους, αν κι επικεντρώνεται περισσότερο στο ρόλο του Σάντρο. Κι ενώ στην αρχή τον παρουσιάζει ως έναν άνδρα δυναμικό κι ήπιο που προσπαθεί να κατευνάσει τις ανασφάλειες της συντρόφου του, στη συνέχεια τον δείχνει ως έναν ειλικρινή κι ευθύ μέσα από τις ερωτικές του εξομολογήσεις στην Κλαούντια. Όμως στο φινάλε της ταινίας θα αποκαλυφθεί πως εκπροσωπεί μία ύπουλη μορφή ανδρικής ανασφάλειας η οποία τσακίζει όποια γυναίκα πέσει στα δίχτυα της. 

Με την "Περιπέτεια" ο Ιταλός δημιουργός πέρασε μία νέα μορφή κινηματογραφικής έκφρασης, γεγονός που αναγνωρίστηκε με το Μεγάλο Βραβείο από το Φεστιβάλ των Καννών. Αμέσως η ταινία κατατάχθηκε στις τρεις κορυφαίες ταινίες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου μετά τον "Πολίτη Κέιν" και το "Θωρηκτό Ποτέμκιν". Μάλιστα το περιοδικό «Sight and Sound» την τοποθετεί κάθε χρόνο στις δέκα καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. 

Όμως η ανταπόκριση του κοινού δεν ήταν ιδιαίτερα θερμή. Τα ερημικά τοπία στα νησιά, οι σκηνές σιωπής, η έλλειψη δικαίωσης των προσώπων κι οι πρωτοποριακοί διάλογοι της ταινίας, δημιούργησαν μία ατμόσφαιρα πρωτόγνωρη για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Παρόλα αυτά, έξι δεκαετίες μετά, η "Περιπέτεια" όχι μόνο θα αποδειχθεί διαχρονική αλλά και προφητική παρουσιάζοντας σκηνές με ανθρώπινες μορφές που κινούνται άσκοπα σε ερημικά τοπία και ζευγάρια να μιλούν έχοντας πλάτη το ένα με το άλλο. Εικόνες που στις μέρες μας είναι πλέον συνηθισμένες.

Η ταινία παράλληλα λειτουργεί ως βήμα πολιτικής και κοινωνικής κριτικής του Μικελάντζελο Αντονιόνι. Πρώτα απ' όλα παρουσιάζει την ασέβεια των αστών απέναντι στην Ιστορία και τον Πολιτισμό, κι αυτό φανερώνεται όταν γλιστράει ένας αρχαίος αμφορέας από τα χέρια ενός απρόσεκτου πλουσίου της παρέας. Στη συνέχεια ο δημιουργός κατηγορεί τον βανδαλισμό της ιταλικής υπαίθρου από τη φασιστική αρχιτεκτονική, κάτι που φαίνεται στη σκηνή όταν ο Σάντρο με την Κλαούντια φτάνουν σε ένα ερημωμένο χωριό που αποτελείται από κτίρια φασιστικής τάσης, κάτι που προκαλεί έλλειψη αρμονίας με το σικελικό τοπίο, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες πόλεις που έχουν τη δική τους ξεχωριστή προσωπικότητα κι ενέργεια. 

Επίσης μας μιλάει για μία από τις μεγάλες πληγές της ιταλικής κοινωνίας, η οποία ήταν η μετανάστευση, κάτι που το βλέπουμε στον ψαρά που συναντούν οι πρωταγωνιστές στο νησί. Ο ίδιος τους εξομολογείται χρησιμοποιώντας την αγγλική και την ιταλική γλώσσα πως είχε φύγει τριάντα χρόνια στην Αυστραλία αλλά δεν μπόρεσε να ζήσει μακριά από την πατρίδα του. Τέλος αναφέρεται στην ύπαρξη των δυο Ιταλιών. Όποιος έχει επισκεφθεί τα δυο κομμάτια στα οποία χωρίζεται η γειτονική μας χώρα, μπορεί να αντιληφθεί τις μεγάλες διαφορές των βόρειων με των νότιων Ιταλών. Στη ταινία το επισημαίνει με τις μοναχικές περιπλανήσεις της Μόνικα Βίτι στο χωριό Νότο όπου δέχεται τα φλερτ των κατοίκων οι οποίοι την περνούν για Γαλλίδα. Τόσο μακρινή φαντάζει γι' αυτούς η Ιταλία από την Ρώμη και πάνω.

Πέρα όμως από τα παραπάνω θέματα, ο Μικελάντζελο Αντονιόνι θίγει και τον ρόλο του γάμου στη σύγχρονη εποχή. Τα ζευγάρια εγκλωβίζονται σε μία στασιμότητα που φέρνει μία συνεχή φθορά και μία ανόητη κτητικότητα. Αυτά παρατηρεί η Άννα στην αρχή της ταινίας, η οποία από την μία φοβάται μήπως χάσει τον Σάντρο αλλά από την άλλη πνίγεται στην ιδέα πως θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή της μαζί του. Έτσι αποφασίζει να εξαφανιστεί για να δώσει βιαίως μία λύση στο δικό της αδιέξοδο. Το τι απέγινε παραμένει ένα άλυτο μυστήριο το οποίο όμως περνάει σε δεύτερη μοίρα όταν ξεκινάει η ερωτική ιστορία του Σάντρο με την Κλαούντια. 

Κι ενώ η γυναίκα προβλέπει το αδιέξοδο των ανθρωπίνων σχέσεων κι επιλέγει να εξαφανιστεί, ο άνδρας επιμένει να εθελοτυφλεί πίσω από κάθε ερωτική του περιπέτεια. Μια απ' αυτές τις περιπέτειές του θα μετατραπεί σε παγίδα της δικής του ανασφάλειας.

Όπως ο ίδιος εξομολογείται εκ των υστέρων, είχε κάνει άλλα όνειρα για τη ζωή του, των οποίων η αποτυχία καλύπτεται από την ανταπόκριση και την αναγνώριση που έχει από άλλες γυναίκες. Αυτό είναι που τον οδήγησε σε μια ακόμη προδοσία. 

Πέφτοντας τα δυο πρωταγωνιστικά πρόσωπα σε ένα ακόμη αδιέξοδο, θα επιλέξουν να το αντιμετωπίσουν θλιμμένοι και βουβοί. Πρωτοβουλία θα πάρει η Κλαούντια, η οποία δείχνει κατανόηση στην ανασφάλεια του Σάντρο. Κι ενώ αρχικά προσπαθεί να τον παρηγορήσει χαϊδεύοντας του την πλάτη, το χέρι της τελικά καταλήγει στο κεφάλι του, καθώς συνειδητοποιεί πως ο ρόλος της έχει αλλάξει κι από ερωμένη έχει μετατραπεί σε "μητέρα" του συντρόφου της. Μία απόφαση που πιθανότατα μπορεί να σώσει την καταδικασμένη μοίρα του ζευγαριού αλλά συνάμα τερματίζει την ερωτική του φύση. 

Η ταινία ήταν από μόνη της μία περιπέτεια. Όσο προχωρούσαν τα γυρίσματα στα νησιά, η εταιρία παραγωγής χρεοκόπησε κι έτσι ο Μικελάντζελο Αντονιόνι αναζήτησε νέους χορηγούς. Επίσης η προβολή της ταινίας προκάλεσε έντονα γιουχαΐσματα στις Κάννες αναγκάζοντας τον σκηνοθέτη μαζί με την Μόνικα Βίτι να φύγουν από την κινηματογραφική αίθουσα λίγο πριν τους τίτλους τέλους. Όλα έδειχναν πως η ταινία θα εξαφανιζόταν πολύ πριν ξεκινήσει την κινηματογραφική της πορεία. Όμως η αναγνωρισιμότητα που ακολούθησε, την κατέταξε στο κινηματογραφικό Πάνθεον. 

Ένας ακόμη λόγος που λάτρεψα την ταινία είναι πως γυρίστηκε σε μέρη που επισκέφθηκα πρόσφατα και λάτρεψα. Ένα απ' αυτά είναι το πανέμορφο χωριό Νότο. Η συγκίνησή μου ήταν απερίγραπτη στη σκηνή που οι δυο πρωταγωνιστές στέκονται σε μία ταράτσα απέναντι από την πλατεία του χωριού με τον πανέμορφο καθεδρικό ναό της. 

Η συγκεκριμένη ταινία είναι το αριστούργημα που γεννήθηκε από το πάντρεμα δυο σημαντικών φιλοσοφικών ρευμάτων εκείνης της εποχής, του υλισμού και του ιδεαλισμού. Πέρα από την εκπληκτική κινηματογραφική ματιά του Μικελάντζελο Αντονιόνι, μεγάλο ρόλο στην επιτυχία της ταινίας παίζει κι η αξεπέραστη ερμηνεία της Μόνικα Βίτι. 

Η "Περιπέτεια" είναι μια διαχρονική κινηματογραφική κραυγή ελευθερίας που μας προτρέπει εδώ και δεκαετίες, να αποφύγουμε τα κοινωνικά αδιέξοδα στα οποία έχουμε οδηγηθεί σήμερα. 

Βαθμολογία: 10/10

Ποιος κερδίζει από την κλιμάκωση της καταλανικής κρίσης;

του Κώστα Ράπτη

Σχολιάζοντας μέσω Twitter την θερμή υποδοχή που βρήκε από τους γερουσιαστές της συμπολίτευσης η ομιλία του Ισπανού πρωθυπουργού Mariano Rajoy στην συνεδρίαση με αντικείμενο την ενεργοποίηση του άρθρου 155 του ισπανικού Συντάγματος, η αριστερή δήμαρχος Βαρκελώνης Ada Colau, η οποία αντιτίθεται στην απόσχιση της Καταλονίας, σημείωσε: "Γιατί χειροκροτείς με τόσο ενθουσιασμό, Λαϊκό Κόμμα; Για την αναστολή της καταλανικής αυτονομίας; Για την ανικανότητά σου να προτείνεις λύσεις; Για την αποτυχία σου στην Καταλονία;”.
Πράγματι, για την ισπανική δεξιά η ενεργοποίηση του άρθρου 155 αποδεικνύεται ότι δεν είναι ένα ατύχημα που θα μπορούσε να αποφευχθεί, αλλά μια ευκαιρία που θα πρέπει να αξιοποιηθεί, ώστε να προκύψει η περισσότερο συγκεντρωτική Ισπανία των ονείρων της. Ο λόγος γίνεται πάντα για μία προτέρα κανονικότητα που θα αποκατασταθεί, όμως στην πραγματικότητα η χώρα περνά (με έναν αυτοσχεδιαστικό αυταρχισμό) σε καταστάσεις που δεν έχουν χαρτογραφηθεί και δεν έχουν βιωθεί ποτέ προηγουμένως στην μεταπολιτευτική της ιστορία.
Από την εποχή κιόλας που το Λαϊκό Κόμμα προσέφευγε κατά του καταστατικού χάρτη της καταλανικής αυτονομίας που είχε συμφωνηθεί με την κυβέρνηση Zapatero το 2006, μέχρι και τους διαπραγματευτικούς ελιγμούς των τελευταίων 24ωρων, ζητούμενο δεν ήταν η ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών αποτροπής της κρίσης (όπως αυτές των οποίων την έλλειψη διεκτραγωδεί η Colau), αλλά η προβολή μιας "σιδηράς πυγμής” που εικονογραφούσε η ίδια την επιδιωκόμενη "αλλαγή σελίδας” στα ισπανικά πολιτικά ήθη.
Διευκολύνεται η στάση αυτή από την ορθή εκτίμηση του συσχετισμού, καθώς η πλευρά των καταλανιστών δεν διέθετε ούτε αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία στον πληθυσμό, ούτε σχέδιο για την "επόμενη μέρα”, πόσω μάλλον τις αντοχές να αντιμετωπίσει τους προβλεπόμενους οικονομικούς και διεθνοπολιτικούς κλυδωνισμούς. Το αποτέλεσμα είναι οι υπέρμαχοι της απόσχισης να μην έχουν, τη στιγμή ακριβώς της υλοποίησης των ονείρων τους, πού να πάνε...
Βέβαια αυτές οι ελλείψεις αποδεικνύουν ότι το πραγματικό παιχνίδι (έστω και αν ενδιαμέσως "ξέφυγε”) αφορούσε πάντοτε, ακόμη και από την πλευρά των αυτονομιστών, μιαν άλλη θεσμική και πολιτική ρύθμιση εντός της Ισπανίας. Αντιστοίχως, η ερμηνεία της στάσης της κυβέρνησης Rajoy δεν εξαντλείται στην πάταξη των "καταλανιστών” αλλά αφορά μια συνολική μετατόπιση του μέτρου της "κανονικότητας” για όλη την χώρα και όλες τις περιστάσεις. Άλλωστε και στη γειτονική Γαλλία, οι προβλέψεις της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που κηρύχθηκε το 2015 μόλις ενσωματώθηκαν στην τρέχουσα νομοθεσία.
Σε επίπεδο πολιτικού σκηνικού, η μετατόπιση αυτή είναι ήδη εμφανής – αν και με την παράδοξη παρενέργεια να αδυνατίζουν, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, τα ποσοστά του Λαϊκού Κόμματος. Ωστόσο, η κάμψη αυτή υπεραναπληρώνεται από την δημοσκοπική εκτίναξη του φιλελεύθερου ευρωπαϊστικού Κόμματος των Πολιτών, που ιδρύθηκε αρχικά ως καταλανικό αντι-αποσχιστικό κόμμα και στην παρούσα κρίση κράτησε την σκληρότερη στάση.
Αντίθετα, κάμψη (έστω και συγκρατημένη) παρουσιάζουν οι Σοσιαλιστές και οι Unidos Podemos. Πέρα, όμως από τα δημοσκοπικά δεδομένα, μεγαλύτερη σημασία έχει το πολιτικό γεγονός ότι οι δύο αυτές δυνάμεις βρίσκονται σε ανοιχτή αντιπαράθεση που αποκλείει τον σχηματισμό μιας εναλλακτικής πλειοψηφίας (όταν το άθροισμα των δυνάμεων Λαϊκού Κόμματος και Πολιτών αγγίζει πλέον το 50%). Το γεγονός ότι η κυβέρνηση μειοψηφίας του Rajoy δεν θα τηρούσε την συγκεκριμένη στάση στην καταλανική κρίση αν δεν είχε εν πολλοίς την στήριξη του Σοσιαλιστικού Κόμματος, συνιστά διάψευση των προσδοκιών με τις οποίες η κομματική βάση επανεξέλεξε απροσδόκητα στην ηγεσία τον Pedro Sanchez, ως αντίπαλο δέος στον καθεστωτισμό και τη διαφθορά των "βαρώνων” πέριξ του Felipe Gonzalez. Στο φόντο αυτό, οι τριβές των Σοσιαλιστών με το καταλανικό τους τμήμα εντείνονται.
Η κυβέρνηση της Μαδρίτης μέτρησε ως "ελλιποβαρείς” τους πολιτικούς αντιπάλους της στη Βαρκελώνη και κινήθηκε ανάλογα. Τίποτε όμως δεν προδικάζει ότι θα μπορέσει να κατασταλεί με ευκολία ένα κίνημα απόσχισης, το οποίο έχει βρεί την ενεργητική υποστήριξη (με διαδηλώσεις, απεργίες, συμμετοχή στο δημοψήφισμα ή σε κινήσεις βάσης) ενός έστω και μειοψηφικού, αλλά και πάλι μεγάλου, τμήματος του καταλανικού πληθυσμού.
Η πεποίθηση ότι μπορεί να επιβληθεί μόνο με αστυνομικά και στρατιωτικά μέσα το όραμα της μονοεθνικής βασιλευόμενης Ισπανίας του Λαϊκού Κόμματος είναι συνταγή εμβάθυνσης και όχι ξεπεράσματος της κρίσης.
H E.E., πάλι, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα παράδοξο: ενώ η ίδια εμπνέεται από ένα όραμα ολοένα και μεγαλύτερης εκχώρησης κυριαρχίας από μέρους των κρατών-μελών, οι καταστάσεις κρίσης και "έκτακτης ανάγκης” αποδεικνύουν κάθε φορά ότι η πηγή της κυριαρχίας δεν παύει να είναι εθνική. Οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες τονίζουν ότι εναπόκειται αποκλειστικά στην Ισπανία να επιλύσει κατά την συνταγματική της τάξη την καταλανική κρίση: το ότι αύριο ενδέχεται λ.χ. για τον ίδιο λόγο να δέχεται κλυδωνισμούς η ευρωζώνη, δεν έχει απαντηθεί αποτελεσματικά.

Πηγή: capital.gr

Στις γιορτές για την απελευθέρωση θυμόμαστε και τις γυναίκες

Της Τασούλα Βερβενιώτη

Το κίνημα της Αντίστασης αποτελεί το μαζικότερο πολιτικό κίνημα της ελληνικής ιστορίας και ταυτόχρονα οριακό σημείο για την κοινωνική θέση της γυναίκας. Οι γυναίκες μπόρεσαν να δράσουν στη δημόσια σφαίρα - να βγουν στους δρόμους χωρίς να θεωρηθούν "του δρόμου" - αρχικά ως μέλη του έθνους και της οικογένειας: ως ελληνίδες, γυναίκες, αδελφές, κόρες και μάνες αγωνιστών. 
Άρχισαν τη δημόσια ζωή τους επεκτείνοντας τις δραστηριότητές τους από το σπίτι προς την κοινωνία. Θεωρήθηκε φυσικό -λόγω της κατοχής που αποτελεί ακόμα και σήμερα συνώνυμο της πείνας- να πρωτοστατήσουν στις κινητοποιήσεις για την επιβίωση και τη δημιουργία συσσιτίων, αφού ως μάνες και νοικοκυρές ήταν επιφορτισμένες με τη διατροφή των μελών της οικογένειας. Η λειτουργία όμως των συσσιτίων χτύπησε το οικιακό ιδεώδες και μετατόπισε το πεδίο δράσης τους από την ιδιωτική στη δημόσια σφαίρα. Το ίδιο συνέβη με όλες σχεδόν τις "γυναικείες" δραστηριότητες που τους ανέθεταν -γιατί ο φυλετικός καταμερισμός εργασίας που υπήρχε στην κοινωνία αναπαραγόταν και από το κίνημα.
Οι αντιστασιακές οργανώσεις επιδίωξαν να οργανωθούν οι γυναίκες στις γραμμές τους. Έτσι οι γυναίκες -μαζί με τους νέους- αναλαμβάνουν το άνοιγμα των σχολείων και των Παιδικών Σταθμών, την περίθαλψη των παράνομων, των καταδιωκόμενων, των φυλακισμένων, των πυροπαθών. Στην Ελεύθερη Ελλάδα σημαντική ήταν η προσφορά τους στην ίδρυση και τη λειτουργία νοσοκομείων, αναρρωτηρίων, ιατρικών κέντρων, σταθμών πρώτων βοηθειών. Πολλά πρόσφεραν επίσης στον τομέα της ψυχαγωγίας και του εκπολιτισμού.
Τη μεγαλύτερη όμως ανάγκη από την παραδοσιακή εργασία των γυναικών την είχε ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ). Οι αντάρτες χρειάζονται καθαρά ρούχα, μάλλινες κάλτσες, φανέλες, πουλόβερ αλλά και ηθική στήριξη, που οι γυναίκες πρόθυμα τους πρόσφεραν. Η προσφορά τους όμως δε σταματά εκεί. Μετέχουν σε έργα που δε θεωρούνται ταιριαστά με τη "γυναικεία φύση": αναλαμβάνουν τη φρούρηση χωριών, είναι σύνδεσμοι, κρατούν το τηλέφωνο και σε ιδιαίτερα κρίσιμες και δύσκολες στιγμές εμφανίζονται και στο πεδίο της μάχης.
Υπολογίζεται ότι στον τακτικό στρατό η αναλογία ανάμεσα στους μάχιμους και τους στρατιώτες των υπηρεσιών ήταν ένας προς 7 και στο αντάρτικο ένας προς 13-14. Αυτοί στην πλειοψηφία τους ήταν γυναίκες. Επιπλέον, την τελευταία χρονιά της κατοχής θα οργανωθούν οι Διμοιρίες ανταρτισσών στις έδρες των Μεραρχιών και ομάδες ανταρτισσών στα Συντάγματα και τα Τάγματα του ΕΛΑΣ.
Και στο πολιτικό κίνημα ξεφεύγουν από τα "γυναικεία έργα" και προχωρούν προς την αυτονόμησή τους από την οικογένεια. Αρκετές φεύγουν από το σπίτι και ζουν στην παρανομία ή βγαίνουν στο Βουνό. Στις ελεύθερες περιοχές ως καθοδηγήτριες γυρνούν τα χωριά, κοιμούνται σε ξένα σπίτια και ταξιδεύουν μέσα από άγρια δάση. Και όταν τα πράγματα δυσκολεύουν και ο θεσμός της ομηρίας και τα αντίποινα επεκτείνονται, θα οργανωθούν κινητοποιήσεις στις οποίες συμμετέχουν αποκλειστικά γυναίκες. Πρόκειται για γυναίκες της ελληνικής επαρχίας και όχι για "χειραφετημένες" γυναίκες των πόλεων.
Στην Αντίσταση συμμετέχουν επίσης πολλά κορίτσια 14-20 χρονών. Ήθελαν να πάρουν μέρος σε έναν αγώνα που τον έκριναν δίκαιο και η συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία τους παρείχε τη δυνατότητα. Η Αντίσταση μπορεί να θεωρηθεί ως ένα κίνημα νεολαίας όχι με την έννοια ότι οι νέοι και οι νέες έπαιρναν τις αποφάσεις -το αντίθετο μάλιστα- αλλά με την έννοια ότι αυτοί έδωσαν τον τόνο.
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος συνοδευόταν από την ελπίδα των ανθρώπων για μια "καλύτερη" κοινωνία. Το όραμα της Λαοκρατίας που θα προβάλλει το ΕΑΜ/ΚΚΕ, θα το ενστερνιστεί μια μεγάλη πλειονότητα του ελληνικού λαού. Για τις γυναίκες η συμμετοχή τους στον αγώνα εμπεριείχε και την "προσωπική" απελευθέρωση.
Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη -στα πλαίσια του ΕΑΜ Νέων- της μοναδικής εαμικής γυναικείας οργάνωσης, της "Λεύτερης Νέας". Οι λεύτερες νέες στο ύμνο τους ζητούν "να λυτρωθούμε από την τριπλή σκλαβιά, κατακτητή, προϊστάμενου και άντρα". Η επιθυμία τους ν' αλλάξουν τη θέση τους μέσα στην κοινωνία θα τις οδηγήσει να εξαντλήσουν όλα τα κοινωνικώς επιτρεπτά όρια δράσης.
Η μαζικότερη και η δυναμικότερη εμφάνιση των γυναικών στην Αντίσταση γίνεται ακριβώς την πιο αιματηρή φάση της κατοχής. Είναι η περίοδος που οι οργανώσεις υιοθετούν ως μέσο πάλης κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις που γίνονται αποκλειστικά από γυναίκες. Σε αυτή τη φάση σχηματίζονται οι διμοιρίες ανταρτισσών και οι γυναίκες αναλαμβάνουν επικίνδυνα ή "αντρικά" καθήκοντα.

Κείμενα από τις αντιστασιακές εφημερίδες της εποχής, που μιλούν αντάρτισσες:

Ελληνοπούλες στ' άρματα 
"Μας θεωρούσαν κάτι το ξεχωριστό, το κατώτερο. Νόμιζαν ότι δεν έχουμε ψυχή ότι είμαστε μόνο για το σπίτι - κι ότι τέλος πάντων δεν μπορούμε να προσφέρουμε στον σημερινό αγώνα. Μα της σκλαβιάς η αθλιότητα, η πείνα, η γύμνια, η ομηρία, η εξόντωση των παιδιών μας, της γλυκειάς μας ελπίδας το αφάνισμα και πάνω απ' όλα οι κραυγές της ατιμασμένης απ' τον εχθρό Ελληνίδας, μας μεγάλωσαν το μίσος και τη δίψα για πάλη, για πόλεμο, για ζωή. Και στην κάθε εκδήλωση του σημερινού αγώνα νοιώσαμε τις δυνάμεις μας τόσο μεγάλες, τον εαυτό μας τόσο δυναμωμένο, που κάνοντας μια ακόμα προσπάθεια, αρπάξαμε το όπλο και σήμερα βρισκόμαστε στις γραμμές του λαικού μας Στρατού, φρουροί της λευτεριάς και της τιμής μας. Τ' αυτόματα στα χέρια μας σκορπάνε το θάνατο στον φασίστα καταχτητή και στους προδότες. Η θέλησή μας έμαθε γρήγορα την τέχνη του πολέμου. Μέσα στη μάχη σκληραίνουμε κι ασταλώνουνμε την καρδιά και την πίστη μας. Στη φωτιά του πολέμου δίνοντας σκληρές εξετάσεις νικήσαμε. 
Oι Μακεδονοπούλες αντάρτισσες τόδειξαν στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Καμμιά αντάρτισσα δεν δείλιασε. 'Ολες στάθηκαν στη θέση τους, γενναίες, πολέμησαν κοντά στους αντάρτες με το ίδιο θάρρος, την ίδια αποφασιστικότητα. Και νίκησαν παντού. Η Μπουμπουλίνα και η Φώτω Τζαβέλα είναι για μας παράδειγμα. Στην επίθεση τραβάμε μπροστά, στου εχθρού το ψυχοράγημα θα δώσουμε και μεις τη χαριστική βολή. 
Εμπρός Ελληνοπούλες! Η πάλη μας δίνει το δικαίωμα για τη συμμετοχή στη ζωή. Στη γενική έφοδο η γυναίκα να δώσει το πρώτο παρόν. 
Μακεδονοπούλες στ' άρματα. 
Θάνατος στο Φασισμό!" 

Ανθυπολοχαγός Λίζα Δ/της Διμοιρίας ανταρτισσών της ΙΧ Μεραρχίας
(Εξόρμηση, 'Οργανο της Ομάδος Μεραρχιών Μακεδονίας φ. 2,22-8-44/ Το κείμενο αναδημοσιεύεται στο Αναγνωστικό "Ελεύθερη Ελλάδα" σ. 72).

Χίλιες διακόσιες γυναίκες
"Χίλιες διακόσιες γυναίκες των Χασίων και της Πίνδου μπαίνουν μαχητικά στα Τρίκκαλα ζητώντας ψωμί. 
Καλαμπάκα. Αύγουστος 22. (του ανταποκριτού μας) - Οχτακόσιες γυναίκες των χωριών των Χασίων κι άλλες 400 των χωριών της Πίνδου κατέβηκαν χθες στα Τρίκκαλα και σε μια μεγαλειώδη μαχητική διαδήλωση τους αξίωσαν να σπάσει ο αποκλεισμός και να τις δοθούν τρόφιμα για τα χωριά τους. Μπροστά στη Νομαρχία οι γυναίκες της Πίνδου έπιασαν σκληρή πάλη με τα καθάρματα του Ματζούκα, ωστόσο κατόρθωσαν να μπουν στη Νομαρχία και ν' αποσπάσουν την υπόσχεση του Νομάρχη για αποστολή τροφίμων. Ο άλλος όγκος των γυναικών ξεχύνεται στην κεντρική πλατεία της πόλης. Οι τριεψιλίτες πυροβολούν, δέρνουν, βρίζουν. Ο διοικητής της Ειδικής υπόσχεται ότι θα δώσουν ότι ζητάνε. Και οι γυναίκες φωνάζουν: Ψωμί! Πεινάμε! Τα καθάρματα λυσσάνε κυριολεκτικά [...] χάμω. 
Η πάλη κράτησε πολλή ώρα. Στο τέλος συλλαμβάνουν περίπου 300 γυναίκες, απ' τις οποίες κράτησαν 84 νέες και τη νύχτα τις φυγάδευσαν στη Λάρισα. 
Ο Λαός της περιφέρειάς μας πρέπει να σηκωθεί σύσσωμος στο πόδι. Να λευτερώσουμε τις γυναίκες μας. Να τις αποσπάσουμε απ' τα νύχια των Ούννων και των καθαρμάτων του Ματζούκα." 
M. 
(Ο Ρήγας, ΕΑΜ Θεσαλίας, φ. 50, 30-8-44).

Πηγή: tvxs.gr

Βόλτες στον ποταμό Λίφεϋ

Αμέσως δέθηκα με το Δουβλίνο, κάτι που με βοήθησε να νιώσω οικεία από τη πρώτη στιγμή. Φυσικά μεσολάβησε και το ότι το πρωί πήγα στον εργασιακό μου χώρο στην Αθήνα ενώ το ίδιο βράδυ βρέθηκα να πίνω μπύρες στην Ιρλανδία. Ο προγραμματισμός αυτός μου απέδειξε πως οι μεγάλες αποστάσεις δε μπορούν να σταθούν εμπόδιο στις επιθυμίες μας να γνωρίσουμε άλλους τόπους και νέους ανθρώπους. Δυστυχώς όμως δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που μας αποτρέπει να κάνουμε ταξίδια στις μέρες μας.
Στάθηκα τυχερός στο να γνωρίσω το Δουβλίνο σε όλες του τις καιρικές φάσεις. Το απόγευμα της πρώτης μέρας είχε καταχνιά. Βαριά σύννεφα πλάκωναν την πόλη και μας απειλούσαν όλη την ώρα για βροχή. Αυτό όμως δεν πτοούσε τόσο τους Δουβλινέζους όσο και μένα να βολτάρουμε ανέμελα στην πόλη. Καθώς όμως γυρίζαμε σπίτι μας έπιασε μία δυνατή βροχή, απ' αυτές που φημίζονται σ' εκείνες τις περιοχές. Σαν μαστίγιο ένιωθα τις σταγόνες να σκάνε στο πρόσωπό μου, προκαλώντας ένα μούδιασμα σ' ολόκληρο το κορμί. Κι αυτό κρατούσε μόνο για λίγα λεπτά. Μετά ο ουρανός άνοιγε και μας άφηνε να συνεχίσουμε την βόλτα μας πιο ευχάριστα. Όμως τις επόμενες μέρες ο καιρός ήταν αρκετά γενναιόδωρος μαζί μου προσφέροντάς μου ηλιόλουστες βόλτες με λίγα σύννεφα μόνο την τελευταία μέρα.
Αυτό που συνειδητοποίησα από τις πρώτες βόλτες μου στο Δουβλίνο είναι πως η πόλη αναπτύσσεται στις όχθες του ποταμού Λίφεϋ. Αυτός ο ποταμός όμως έχει μία ιδιαιτερότητα σε σχέση με άλλους ποταμούς που έχω συναντήσει στα ταξίδια μου. Δεν εξαφανίζεται σε ένα προάστιο της πόλης αλλά εκβάλλει σε ένα μεγάλο λιμάνι. Απ' αυτό το λιμάνι σκέφτηκα να ξεκινήσω τη πρώτη μου βόλτα στην πόλη φτάνοντας μέχρι έξω από το πάρκο Φοίνιξ, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης.
Όσο πιο κοντά στο λιμάνι τόσο και πιο μοντέρνα τα κτίρια που συναντάει κανείς. Το ίδιο ισχύει και για τις γέφυρες, καθώς η πρώτη πριν την εκβολή του ποταμού βασίστηκε στα σχέδια του γνωστού αρχιτέκτονα Καλατράβα (00:07), η οποία είναι αφιερωμένη στο διάσημο θεατρικό συγγραφέα Σάμουελ Μπέκετ κι έχει το σχήμα άρπας το οποίο είναι και το εθνικό σύμβολο της χώρας. Πέρα από τα μοντέρνα κτίρια που στέκονται εκεί, υπάρχει κι ένας αναβρασμός ανοικοδόμησης καθώς νέοι γυάλινοι πύργοι στήνονται καλύπτοντας τους γερανούς και τα φουγάρα του λιμανιού.
Μοναδικό παλιό κτίριο σ' αυτήν την πλευρά της πόλης είναι το Τελωνείο με τον τυρκουάζ του τρούλο (00:14). Μπροστά από το τελωνείο υπάρχει μία εξαιρετική σύνθεση γλυπτών. Αναφέρομαι στο The Famine Sculpture (00:37-00:52). Πρόσωπα απεγνωσμένα, ταλαιπωρημένα και σε άθλια κατάσταση, κατευθύνονται προς το λιμάνι για να φύγουν. Η Ιρλανδία είχε ζήσει κι εκείνη τη δική της μετανάστευση λόγω του μεγάλου λιμού και των άλλων δεινών που κατέστρεψαν τη χώρα. Όλες αυτές οι σκοτεινές περίοδοι είναι ρεαλιστικά αποτυπωμένες στα έντρομα πρόσωπα των γλυπτών. Περιπλανήθηκα ανάμεσα σ' αυτά για να νιώσω τον πόνο και την οδύνη. Δύο λεπτομέρειες με συγκλόνισαν περισσότερο. Η μορφή ενός άνδρα που κουβαλάει στους ώμους του το κουφάρι του παιδιού του κι ο σκελετωμένος σκύλος ο οποίος στέκεται με δυσκολία στα πόδια του.
Συνέχισα την περιπλάνησή μου κατά μήκος του Λίφεϋ, εισχωρώντας στην καρδιά της πόλης. Παρατηρώ πως έχουν δημιουργηθεί ξύλινα μπαλκόνια πάνω από το ποτάμι, κάτι που μεγαλώνει το πλάτος του περιπάτου. Κι ενώ οι ξύλινοι πάγκοι λειτουργούν για να ξαποστάσουν οι περιπλανώμενοι και να κοιμηθούν οι άστεγοι το βράδυ, στα κάγκελα που χωρίζουν τον περίπατο από το ποτάμι έχουν γίνει σημείο μάζωξης των γλάρων (01:02).
Κάθε γέφυρα που συναντάω έχει τη δικιά της ιστορία και προσωπικότητα. Η πιο διάσημη απ' όλες είναι η κατάλευκη και καλαίσθητη γέφυρα Ha'penny (01:13-01:24). Η γέφυρα πήρε αυτήν την ονομασία επειδή κάποτε οι διαβάτες τις έπρεπε να πληρώσουν half penny για να την διαβούν. Σήμερα η διέλευσή της είναι φυσικά ελεύθερη αλλά η αίσθηση που σου προσφέρει διαφέρει από τις υπόλοιπες γέφυρες παρ' όλο που είναι πιο στιβαρές και πλούσιες σε διακοσμητικά στοιχεία.
Όσο απομακρύνομαι από το κέντρο της πόλης, τα μπαράκια και τα καταστήματα αραιώνουν. Αριστερά οι δρόμοι ανηφορίζουν προς το πανεπιστήμιο Trinity και το κάστρο της πόλης. Σε μία στροφή φαίνεται κι η γέφυρα που ενώνει τον Καθεδρικό του Χριστού με το αντικριστό κτίριο. Πλέον περπατάω ανάμεσα σε κατοικίες. Ομοιόμορφα κτίρια με κόκκινες πλίνθους και μεγάλα παράθυρα χωρίς κουρτίνες. Που και που σκάει καμία διαφορετική πινελιά που σπάει την μονοτονία. Άλλες φορές ένα μπαρ με την κλασική κόκκινη πρόσοψη ή μία εκκλησία. Κι όμως αυτές οι μικρές διαφορές είναι που προσφέρουν μία ιδιαίτερη γοητεία στην ποταμίσια όψη της πόλης. Το ίδιο ισχύει και με τις γέφυρες που ανέφερα παραπάνω. Καμία δεν είναι ίδια με την προηγούμενη. Πάντα κάτι διαφορετικό βλέπεις είτε στο χτίσιμο, είτε στο στήσιμο, είτε στα γλυπτά μοτίβα που τις ομορφαίνουν.
Η διαδρομή ολοκληρώνεται έξω από το εργοστάσιο της Guinness. H παραγωγή της συγκεκριμένης μπύρας έχει γίνει παράδοση μετατρέποντάς την σε εθνικό προϊόν. Γι' αυτόν τον λόγο και το εργοστάσιό της λειτουργεί κι ως μουσείο έχοντας στον τελευταίο όροφο μία εξαιρετική θέα προς την πόλη.
Ο ήλιος σιγά σιγά κατηφορίζει προς τη δύση. Η πεδινή έκταση της Ιρλανδίας παρατείνει λίγο το χρόνο παραμονής του στον ορίζοντα. Επιστρέφω προς το κέντρο της πόλης για να απολαύσω από εκεί το ηλιοβασίλεμα, καθώς οι τελευταίοι όροφοι των κτιρίων αποκτούν μία πορτοκαλί απόχρωση. Ο κόσμος κόβει σιγά σιγά τον βηματισμό του και στέκεται για λίγα λεπτά στο πεζούλι του ποταμού. Ο ήλιος ήδη αγγίζει τις ταράτσες των σπιτιών κι αρχίζει να κρύβεται πίσω από τα δέντρα της πόλης. Για μία στιγμή δεν ακούγεται απολύτως τίποτα λες και τα αυτοκίνητα έχουν σταματήσει. Ο ουρανός αποκτά μία χρυσαφί απόχρωση που διαρκεί λίγα μόνο λεπτά. Στη συνέχεια ακολουθεί το μωβ χρώμα που παραδίδει ομαλά τον ουρανό στο μαύρο της νύχτας.
Ο κόσμος παίρνει μια βαθιά ανάσα και συνεχίζει το περπάτημά του. Τα πρώτα φώτα της πόλης ανάβουν και τα μπαράκια καλούν τους Δουβλινέζους, τάζοντάς τους έντονες νύχτες με άφθονη μπύρα και παραδοσιακή μουσική. Η πόλη αποκτά μία άλλη ζωντάνια η οποία διαρκεί ως τις πρώτες πρωινές ώρες.

Χρόνος κερδισμένος

Σήμερα είχα σκοπό να γράψω για τους «εμπρησμούς ειρήνης» που εκδηλώθηκαν στο Βέλγιο ενάντια σε διεθνείς βιομηχανίες όπλων. Τα γεγονότα αυτά που συνέβησαν στις πόλεις Μαλίνι και Γκένκ (με μία αποτυχημένη απόπειρα σε μία βιομηχανία της Βαλονίας), προκάλεσαν ισχυρό πλήγμα στο παγκόσμιο εμπόριο όπλων καθώς κύριος προμηθευτής των συγκεκριμένων βιομηχανιών ήταν οι Ένοπλες Δυνάμεις των Η.Π.Α. ενώ η Teksam που παράγει πεπιεσμένους τηλεσκοπικούς κι επικοινωνιακούς ιστούς προμηθεύει τους στρατούς του μισού κόσμου. Όσοι οργάνωσαν τους παραπάνω εμπρησμούς κατάφεραν και πέρασαν ένα ηχηρό μήνυμα σε όσους προετοιμάζονται για πόλεμο, πως θα πάρουν τον πόλεμο πίσω.
Θα μπορούσα να γράψω κι άλλα για τη συγκεκριμένη είδηση αλλά επιτρέψετε μου να μιλήσω για κάτι που έζησα στον συρμό του ηλεκτρικού καθώς ανέβαινα προς Πατήσια. Στον σταθμό Αττικής μπήκε μία γυναίκα στο βαγόνι μου και στάθηκε απέναντί μου. Αμέσως μου τράβηξε την προσοχή, καθώς διάβαζε μανιωδώς ένα βιβλίο. Έγειρα λίγο το κεφάλι για να διαβάσω τον τίτλο. Στα χέρια της κρατούσε το «Αίμα χαμένο και κερδισμένο» του Μ.Καραγάτση.
Πριν χαμογελάσω όμως για τον τίτλο, παρατήρησα κάτι ιδιαίτερο που είχαν τα μάτια της, χωρίς να μπορώ να προσδιορίσω τι ήταν αυτό ακριβώς που τα έκανε να ξεχωρίζουν. Για μια στιγμή όλα άλλαξαν κι είδα την αλήθεια κατάματα. Έλειπαν οι βλεφαρίδες και τα φρύδια της ήταν ζωγραφιστά. Προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω αν όντως ισχύει αυτό που υπέθετα. Σα να με κατάλαβε, σήκωσε το χέρι για να ξύσει το κεφάλι της. Εκεί ήταν που διαπίστωσα πως φορούσε περούκα. Μούδιασα κι άρχισα να την παρατηρώ αποσβολωμένος. Ακόμα κι η λάμψη που εξέπεμπε βασιζόταν στο κιτρινωπό από τις θεραπείες δέρμα της.
Κι όμως αυτή η γυναίκα έσφυζε από ζωή. Το έβλεπα στα γυμνά της μάτια που ρουφούσαν τη κάθε σελίδα. Οι κόρες έτρεχαν πέρα δώθε και ξεπερνούσαν τις γραμμές των κειμένων πολύ γρήγορα, σαν να μην υπήρχε αύριο. Για έναν άνθρωπο που το αύριο του είναι αβέβαιο, η κάθε παροντική στιγμή είναι πολύτιμη και σημαντική, κάτι το οποίο δυστυχώς παραβλέπουμε εμείς οι υγιείς.
Την ίδια στιγμή στέκονταν δίπλα μου δυο μεσήλικες, σκυμμένοι στις οθόνες των κινητών τους. Λόγω του ύψους παρατήρησα πως ο ένας έπαιζε ένα παιχνίδι κι ο άλλος έριχνε ματιές στο facebook. Το βλέμμα μου ανέβηκε προς τα μάτια τους τα οποία έδειχναν κουρασμένα και καταθλιπτικά. Σε αντίθεση με τα χρωματιστά ρούχα της γυναίκας, εκείνοι κουβαλούσαν το γκρίζο χρώμα της καθημερινότητάς μας.
Έριξα μία τελευταία ματιά στη γυναίκα. Συνέχιζε ήρεμη να διαβάζει το βιβλίο. Ήθελα να την ευχαριστήσω αλλά δεν ήξερα πως. Έστρεψα το κεφάλι μου προς το παράθυρο του βαγονιού για να απολαύσω τον ήλιο που μόλις είχε ξεπεταχτεί ανάμεσα απ’ τα σύννεφα του αττικού ουρανού, νιώθοντας ευγνωμοσύνη για το μάθημα ζωής που μου πρόσφερε.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Μνήμες

Την περασμένη βδομάδα, παρακολουθώντας τα προσεχώς στον κινηματογράφο Ιντεάλ, έπεσα πάνω στο τρέιλερ του ντοκιμαντέρ "Μνήμες". Η μεγάλη οθόνη του κινηματογράφου γέμισε από φωτογραφίες και ντοκουμέντα που κάλυπταν την χρονική περίοδο μεταξύ 1936 με 1952. Μία περίοδο που άλλαξε το ρου της νεοελληνικής ιστορίας με τις συνέπειές της να είναι μέχρι σήμερα αισθητές τόσο στη κοινωνία μας όσο και στο πολιτικό καθεστώς της χώρας μας. 

Η πρώτη απορία που σχηματίστηκε στο μυαλό μου παρακολουθώντας το τρέιλερ ήταν τι καινούργιο μπορεί να προσφέρει ένα ακόμη ντοκιμαντέρ για την περίοδο αυτή. Όμως το όνομα του Νίκου Καβουκίδη, ο οποίος με είχε συγκλονίσει με ένα παλιότερο ντοκιμαντέρ του "Μαρτυρίες", με έπεισε να το τιμήσω. 

Καθώς περνούσαμε από το γκισέ των εισιτηρίων, ένας ευγενέστατος κύριος μας έπιασε τη κουβέντα στα σκαλιά του κινηματογράφου Ιντεάλ. Χαιρόταν που το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ τραβούσε αρκετό κόσμο, πόσο μάλλον για τις νεαρότερες ηλικίες. Στη σύντομη συζήτηση που είχαμε, μου δόθηκε η ευκαιρία να τον ρωτήσω τι το καινούργιο έχει να μας προσφέρει αυτή η ταινία. "Ο Καβουκίδης έκανε μεγάλη δουλειά γι' αυτό το ντοκιμαντέρ. Θα δεις υλικό που δεν έχει δημοσιευθεί ξανά. Όσοι έχουν έρθει να το δουν φεύγουν εκστασιασμένοι". 

Ο δημιουργός από το ξεκίνημα δείχνει πως θέλει να κρατήσει μία ουδέτερη στάση απέναντι στα γεγονότα κι αυτό με ενόχλησε κάπως καθώς περνάει επιδερμικά την δικτατορία του Μεταξά. Έπειτα ξεκινάει ο πόλεμος, το ιταλικό τελεσίγραφο κι η ελληνική επέλαση στα εδάφη της Β. Ηπείρου. Η οθόνη γεμίζει με εικόνες που έχουμε δει πολλές φορές. Όμως η παρουσίασή τους εδώ διαφέρει. Λείπει η προφορική περιγραφή των γεγονότων καθώς ο δημιουργός γεμίζει τα ντοκουμέντα με ηχητικά εφέ και διαλόγους, περνώντας μας τις πληροφορίες με γραπτό τρόπο. Έτσι σιωπηλά και ταπεινά γινόμαστε κομμάτι της ιστορίας.

Η συγκίνηση ξεκινάει με την Αντίσταση και την Απελευθέρωση. Οι πανηγυρισμοί στους δρόμους της Αθήνας, οι ελληνικές σημαίες ανακατεύονται με τις σημαίες των συμμάχων και τα χαμογελαστά πρόσωπα προσδίδουν περισσότερη λάμψη στη συγκεκριμένη μέρα. Εκτίμησα βαθύτατα το θάρρος του Καβουκίδη να δείξει πως πρώτοι που σήκωσαν την γαλανόλευκη σημαία πάνω στον Ιερό Βράχο ήταν οι Ελασίτες. Κι ενώ η σημαία κυματίζει περήφανη στον αττικό ουρανό, η κάμερα παίρνει μία ομάδα ανταρτών που γιορτάζει από κάτω, όπου ένας απ' αυτούς χαμογελάει στο φακό και γνέφει στον κάμεραμαν να δείξει προς τη σημαία κι όχι αυτούς. Γι' αυτήν πολέμησαν, γι' αυτήν σκοτώθηκαν και γι' αυτήν στέκονται τώρα από κάτω της, γεμάτοι χαρά και την καμαρώνουν. Επίσης οι Ελασίτες ήταν οι πρώτοι που κατέθεσαν στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.

Στη συνέχεια έρχονται τα Δεκεμβριανά. Η έλευση των Βρετανών μαζί με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον διοικητή Σκόμπυ. Τόσο η μαριονέτα από την Αίγυπτο όσο κι ο χειριστής της από την Αγγλία, καταφθάνουν μαζί στον Πειραιά. Νέες εκδηλώσεις σε Ακρόπολη και πλατεία Συντάγματος. Αυτές προτίμησε να καταγράψει η επίσημη ιστορία κι αυτά επίλεξαν να διδάσκουν για δεκαετίες στα σχολεία μας. Ακολουθεί ο σκληρός Νοέμβρης με τις διαπραγματεύσεις και τους λάθος χειρισμούς της ηγεσίας του Κ.Κ.Ε., κάτι που οδήγησε στον πόλεμο που διαδραματίστηκε στους δρόμους της Αθήνας αλλά κι ο βομβαρδισμός της πόλης από τα βρετανικά αεροσκάφη, ένα γεγονός που μέχρι τα τέλη του '90 αρκετοί δεξιοί βουλευτές δήλωναν πως δε συνέβη ποτέ. Όπως αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ, ο βομβαρδισμός αυτός ήταν το πιο καταστροφικό συμβάν για την Αθήνα από το 1830. 

Κι έπειτα ακολουθεί ο εμφύλιος. Εντυπωσιακά πλάνα από τις ηρωικές βουνοκορφές που την περίοδο της Κατοχής παρέμεναν ελεύθερες, χάρις στις θυσίες των Ελλήνων ανταρτών. Αυτές οι πλαγιές φιλοξένησαν ξανά τους ήρωες του Δημοκρατικού Στρατού. Όμως το πάθος τους για Ελευθερία και Δικαιοσύνη καρβουνιάστηκε από τις βόμβες ναπάλμ που έριξαν οι "σύμμαχοι" σε Γράμμο και Βίτσι. Ένα έγκλημα πολέμου που δυστυχώς έχει αποσιωπηθεί. 

Τέλος έχουμε την Μακρόνησο με τα πρώτα τάγματα στρατιωτών, οι οποίοι είχαν κομμουνιστικά πιστεύω. 

Ενώ τα περισσότερα βίντεο μας είναι γνωστά, ο Νίκος Καβουκίδης τα τοποθετεί σε χρονολογική σειρά και μας τα παρουσιάζει με τέτοιο τρόπο που τα μετατρέπει σε ζωντανή δράση, δίνοντάς τους έτσι έναν ιδιαίτερο δυναμισμό. 

Έπειτα βρήκα πανέξυπνη την πρωτοποριακή του έμπνευση να δέσει τα ιστορικά γεγονότα με αποσπάσματα από έργα του Οδυσσέα Ελύτη, του Γιώργου Σεφέρη, του Τάσου Λειβαδίτη, της Μέλπως Αξιώτη κι άλλων πολλών. Μ' αυτόν τον τρόπο ο δημιουργός κρατάει μία ουδετερότητα στην ιστορία αφήνοντας πρόσωπα που την έχουν βιώσει, να εκφράσουν με τον δικό τους τρόπο όλα αυτά που έζησαν τότε.

Σχεδόν σ' όλη τη διάρκεια της ταινίας επικρατεί ένα ρίγος τόσο από τα γεγονότα όσο κι από τα εμβατήρια που γεμίζουν τη σκοτεινή αίθουσα, δίνοντας περισσότερη ζωντάνια σε ένα όχι και τόσο συνηθισμένο ντοκιμαντέρ.

«Η απώλεια της ιστορικής μνήμης σημαίνει απώλεια της ικανότητας να κατανοήσουμε το παρόν και να προβλέψουμε το μέλλον», σημειώνει ο Νίκος Καβουκίδης στο ξεκίνημα του ντοκιμαντέρ κι αυτός θεωρώ πως είναι ο βασικότερος λόγος για να παρακολουθήσουμε το συγκεκριμένο έργο, το οποίο όχι μόνο θα μας ταξιδέψει στο παρελθόν αλλά θα μας προσφέρει πληροφορίες και προβληματισμούς, δίνοντάς μας μια άλλη οπτική για τα γεγονότα που ακολούθησαν από το 1953 και μετά. 

Αξίζει λοιπόν να το δείτε διότι είναι ένα εξαιρετικό, συγκινητικό κι αξιοπρεπέστατο ντοκιμαντέρ-δοκίμιο. Ένα σκληρό μάθημα Ιστορίας.

Η ενοχλητική επιμονή της Επανάστασης…

Κωστής Γιούργος

Μια μεγάλη επανάσταση, μια κοινωνική επανάσταση που, απαντώντας στην ιστορική πρόκληση, παίρνει το ρίσκο της εξουσίας αποφασισμένη να την κατευθύνει στους δικούς της στόχους, μπορεί να αποτιμηθεί ματαιωμένη αν ο αντίπαλος υπεξαιρέσει το νόημά της, υποβαθμίζοντάς την σε απλό επεισόδιο της δικής του αφήγησης.
Η Γαλλική Επανάσταση θα μπορούσε να θεωρηθεί τυπικό παράδειγμα, στο βαθμό που το κρίσιμο πρόταγμά της για Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη αφομοιώθηκε προσχηματικά, υπεξαιρέθηκε και, μέσα από την κενόλογη επανάληψη, έχασε την ορμή του.
Γιατί δεν πρόκειται να συμβεί το ίδιο με την Οκτωβριανή Επανάσταση; Επειδή το ανατρεπτικό της πρόταγμα —η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο— παραείναι συγκεκριμένο για να μπορέσει να υπεξαιρεθεί, να αφομοιωθεί προσχηματικά και, μέσα από την κενόλογη επανάληψη, να χάσει την ορμή του. Επειδή θα ισοδυναμούσε με αυτοαναίρεση του νικητή η όποια εκ μέρους του απόπειρα να εντάξει στο δικό του ιδεολογικό σχήμα την παραδοχή της οικουμενικότητας του επαναστατικού φαινομένου που διαπερνά την επανάσταση του Οκτώβρη. Την παραδοχή ότι «η ανθρωπότητα προχωρεί σταδιακά, και τα στάδια έχουν οριοθετηθεί από μεγάλες επαναστάσεις», όπως παρατηρεί ο Κροπότκιν στον επίλογο του μνημειώδους έργου του Η Μεγάλη Επανάσταση 1789-1793 (La Grande Revolution 1789-1793), που εκδόθηκε το 1909.*
«Είναι νόμος στην παγκόσμια ιστορία», συνεχίζει ο Κροπότκιν, «ότι η περίοδος των εκατό ή εκατόν τριάντα πάνω-κάτω ετών που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο μεγάλες επαναστάσεις προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά της από την επανάσταση με την οποία άρχισε αυτή η περίοδος … Κάθε μεγάλη επανάσταση εμπεριέχει κάτι αποκλειστικά δικό της και αυθεντικό … Η Γαλλία έστρεψε την προσοχή της στο ζήτημα εθνικοποίησης της γης και της κοινωνικοποίησης του εμπορίου και των βασικών βιομηχανιών». Με άλλα λόγια, η επανάσταση του 1789-1793 απάλλαξε βίαια τον ανερχόμενο καπιταλισμό από την τροχοπέδη της φεουδαρχίας. Όμως, αυτό το αυθεντικά δικό της, παρά την αδιαμφισβήτητη σημασία του, δεν θα αρκούσε για να την κατατάξει στις μεγάλες επαναστάσεις. Αν αυτό έγινε, είναι επειδή το κρίσιμο πρόταγμά της απλώνεται σε μια διάρκεια που ξεπερνά το σήμερα και στοχεύει στο μέλλον. Το τρίπτυχο Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη παραμένει το ανεκπλήρωτο όλων των επαναστάσεων έκτοτε…

«Ίσως η Ρωσία…»

Προεκτείνοντας το συλλογισμό του για την περίοδο που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο μεγάλες επαναστάσεις, ο Κροπότκιν διερωτάται, και απαντά: «Ποιο από τα έθνη θα αναλάβει την τρομερή αποστολή της επόμενης μεγάλης επανάστασης; Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι το έθνος αυτό είναι ίσως η Ρωσία…». Να διέκρινε, άραγε, ο επαναστάτης πρίγκιπας τη νομοτέλεια, κρυμμένη πίσω από το γεγονός ότι οκτώ χρόνια αργότερα, σχεδόν εκατόν τριάντα χρόνια από την πτώση της Βαστίλλης, Ιούλιος 1789, στη Ρωσία έπεφταν τα Χειμερινά Ανάκτορα, Οκτώβριος 1917; Δεν προκύπτει από πουθενά κάτι τέτοιο. Ούτε και για το αν στην επανάσταση του Οκτώβρη διέκρινε ή όχι την «επόμενη μεγάλη επανάσταση». Τον πρόλαβε ο θάνατος, Φεβρουάριος 1921. Δεν μπόρεσε, έτσι, να δει να ολοκληρώνεται καν το πρώτο της κεφάλαιο, που έκλεισε με το θάνατο του Λένιν τρία χρόνια αργότερα, Ιανουάριος 1924. Θα υπάρξει, στο μέλλον, ο ιστορικός που, όπως ο συγγραφέας της Μεγάλης Επανάστασης 1789-1793, θα επικεντρωθεί αποκλειστικά σε αυτό το κεφάλαιο και θα συγγράψει τη Μεγάλη Επανάσταση 1917-1924. Μέχρι τότε ο Οκτώβρης του 1917 θα διαβάζεται ως το πρώτο κεφάλαιο της Ιστορίας της Σοβιετικής Ένωσης 1917-1991. Και οι μικρόνοες θα του χρεώνουν ό,τι τους εξυπηρετεί, όπως άλλοι ομότεχνοί τους στην επιλεκτική ανάγνωση της Ιστορίας χρεώνουν στην επανάσταση του 1789-1793, από τους Ναπολεόντειους Πολέμους και την Παλινόρθωση, μέχρι το καθεστώς του Βισύ και τη γαλλική αποικιοκρατία, αδιακρίτως. Συμφωνώντας ότι για τη «νηφάλια αποτίμηση της Οκτωβριανής Επανάστασης και του κομμουνιστικού κινήματος» θα χρειαστεί «μεγαλύτερη χρονική απόσταση», καθώς «προς το παρόν κυριαρχεί η εικόνα της κατάρρευσης και όσων προηγήθηκαν», με κυριότερο τη «διάψευση της προσδοκίας για μια αταξική κοινωνία»,** δεν θα ασχοληθούμε, π.χ., με τη μεταχείριση την οποία επιφυλάσσουν στα ιστορικά δεδομένα η επιχειρηματολογία και τη στόχευση ενός ενδιαφέροντος άρθρου που διαβάσαμε πρόσφατα στον ημερήσιο Τύπο.*** Το συνιστούμε θερμά επειδή προσφέρεται ως αντιπαράδειγμα στην ανάγκη ο Οκτώβρης, και η πλημμυρίδα των ελπίδων που εξαπέλυσε, να αποτιμηθούν ολιστικά, ιδωμένα στο κάδρο των συγκεκριμένων συνθηκών, κάτω από το φως της ορμητικής εισόδου των μαζών στο ιστορικό προσκήνιο. Στην ανάγκη η Οκτωβριανή Επανάσταση να ιδωθεί ως αυτό που πραγματικά είναι. Ως το κορυφαίο συμβάν ανάμεσα στα σφαγεία δύο παγκόσμιων πολέμων. Ως η απάντηση της «επόμενης μεγάλης επανάστασης» στα αδιέξοδα ενός κόσμου —του καπιταλιστικού— τον οποίο είχε εγκαινιάσει ενάμιση αιώνα νωρίτερα η «προηγούμενη μεγάλη επανάσταση», η γαλλική.
Ως μια απάντηση που δεν θα μπορούσε παρά να είναι ανάλογη, σε κλίμακα μεγέθους, με το ερώτημα. Η επανάσταση του Οκτώβρη ήταν —δεν θα μπορούσε παρά να είναι— επανάσταση οικουμενικών διαστάσεων, όπως οικουμενικών διαστάσεων ήταν η πρόκληση την οποία αντιμετώπιζε. Ποιος θα το αρνηθεί, όταν ο απόηχός της εξακολουθεί να διαπερνά επίμονα την οικουμένη;
«Η Οκτωβριανή επανάσταση είχε πολύ πιο βαθιές και παγκόσμιες συνέπειες από την πρόγονό της, διότι αν οι ιδέες της Γαλλικής επανάστασης επέζησαν πέραν του Μπολσεβικισμού, όπως είναι φανερό σήμερα, οι πρακτικές συνέπειες του 1917 ήταν πολύ πιο μεγάλης έκτασης και διάρκειας απ’ αυτές του 1789».****

 Σημειώσεις:
* Στα ελληνικά: Πιοτρ Αλεξέγιεβιτς Κροπότκιν, Η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση 1789-1793, εκδ. Κουκκίδα, Αθήνα 2015.
** Τάσος Τρίκκας, Οκτωβριανή Επανάσταση 1917-2017. Από το όραμα στην πράξη. ΘΕΜΕΛΙΟ, Αθήνα 2017.
*** «Η ΑΥΓΗ», Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2017, σελ. 26: «Η Οκτωβριανή Επανάσταση και το ατύχημα του 20ού αιώνα».
**** Eric Hobsbawm, Η Εποχή των Άκρων. Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991. Για την ελληνική γλώσσα, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2004.

Πηγή: Εποχή

Αιώνιος Μεγάλος Ερωτικός

Αδιαφορώ για τη δόξα... Πιστεύω στο τραγούδι που μας καλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων... Περιφρονώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και την πνευματική νεότητα... Έτσι κατάφερα να ολοκληρώσω την τραυματισμένη από την παιδική μου ηλικία προσωπικότητα, καταλήγοντας να πουλώ "λαχεία στον ουρανό" και προκαλώντας τον σεβασμό των νεώτερών μου μια και παρέμεινα ένας γνήσιος Έλληνας και Μεγάλος Ερωτικός".

Μάνος Χατζιδάκις

H θρησκεία ως κρατική υπηρεσία

του Περικλή Κοροβέση

Ολα τα παιδιά, σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξής τους, θέτουν στους γονείς τους αλλεπάλληλα ερωτήματα. Αλλα μπορούν να απαντηθούν και άλλα όχι. Και σε κάποια στιγμή μπαίνει το ερώτημα, συνήθως στον μπαμπά -παραδοσιακά αυτός είναι ο σοφός αρχηγός-, για το ποιος έφτιαξε τον κόσμο. Και η πιο συνηθισμένη απάντηση είναι: ο Θεός.
Μετά ακολουθεί ένα ακόμα πιο σύνθετο ερώτημα: «Και τον Θεό ποιος τον έκανε;». Η σίγουρη απάντηση είναι πως τον Θεό δεν τον έφτιαξε κανείς. Υπήρχε πάντα από μόνος του. Αλλά αυτή η απάντηση δεν μοιάζει να ικανοποιεί το παιδί. Και συνεχίζει να ταλαιπωρεί τον μπαμπά του, μέχρι να επέμβει κατασταλτικά η μαμά νουθετώντας το βλαστάρι της, πως αυτά δεν είναι πράγματα για την ηλικία του.
Θα τα μάθει όταν μεγαλώσει. Ψευδής φυσικά διαβεβαίωση, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν χωρίς να έχουν καταλάβει κάτι, γιατί ξέχασαν τα παιδικά τους ερωτήματα. Και ο άνθρωπος που δεν ρωτάει και δεν αμφισβητεί είναι κλινικά νεκρός, ένα αναπνέον πτώμα που περπατάει. Και κατά κανόνα αυτοί οι άνθρωποι διαμορφώνουν τις μεγάλες πλειοψηφίες που αναγνωρίζονται σε ένα κέντρο, πολιτικό ή θρησκευτικό ή και τα δύο μαζί. Με άλλα λόγια, η σιωπηλή πλειοψηφία. Δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι που δεν έχουν λόγο.
Ολοι ξέρουμε πως γύρω από το παιδικό αυτό ερώτημα υπάρχουν δύο στρατόπεδα: αυτοί που είναι άθεοι και αυτοί που είναι θρήσκοι. Κατά μία αφελή προσέγγιση, οι άθεοι είναι οι προοδευτικοί, και οι θρήσκοι, σκοταδιστές και αντιδραστικοί. Αλλά υπάρχει και μια άλλη προσέγγιση. Αυτή του μεγάλου θρησκειολόγου Βάλτερ Σούμπαρτ, που τα ίχνη του εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς. Εβραίος γαρ.
Στο βιβλίο του «Θρησκεία και Ερως» (εκδόσεις Ολκός) λέει: «Κάθε συζήτηση για τον Θεό είναι επιτρεπτή, εκτός από μία: ότι δεν υπάρχει. Βέβαια δεν μπορεί να αποδειχθεί η ύπαρξή του, αλλά ούτε και να αμφισβητηθεί. Πρέπει να πιστεύει κανείς σ’ αυτόν, πράγμα που σημαίνει: πρέπει να τον βιώνει.
Οπου ο Θεός βιώνεται, καμιά απόδειξη δεν έχει ισχύ, και όπου έχει βιωθεί, δεν απαιτείται καμιά απόδειξη». Αν λοιπόν η πίστη είναι βίωμα, εξ ου και δεν μπορεί να διδαχτεί, δεν είναι αντικείμενο μάθησης, αλλά μύησης, μπορεί να είναι μονοπώλιο ενός κρατικού οργανισμού; Φυσικά μιλάμε για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας, που ενώ είναι αναπόσπαστο μέρος μιας «διεθνούς» Ορθοδοξίας, πώς μπορεί να αποτελείται από περίπου δέκα χιλιάδες ιερείς-δημόσιους υπαλλήλους; 
Μια μικρή παρένθεση για τον όρο «διεθνής». Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Εκκλησία της Ελλάδας είναι αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού, άρα είναι οικουμενική θρησκεία, και όχι ελληνορθόδοξη, όπως χαρακτηρίστηκε υποτιμητικά από τη Δύση.
Το πραγματικό όνομα της Θρησκείας είναι: Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού. Πουθενά δεν χαρακτηρίζεται ελληνική. Στο σημείο που μια θρησκεία ταυτίζεται με το κράτος, μπαίνει στην υπηρεσία του, και το κράτος εκμεταλλεύεται το κύρος της και τη δύναμή της, για να εδραιώσει την εξουσία του. Απόδειξη το Σύνταγμα που είναι «εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος». Δηλαδή το παλιό «ελέω Θεού Μονάρχης» γίνεται το προοίμιο του Συντάγματος με άλλη διατύπωση.
Ετσι, κάθε έγκλημα του κράτους -φασιστικά πραξικοπήματα, εκτελέσεις, φυλακίσεις, εξορίες κ.λπ.- δικαιολογείται γιατί γίνεται στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Ξέρουμε πως ο Εθνοφυλετισμός, δηλαδή η ταύτιση έθνους-κράτους με Ορθοδοξία είναι αίρεση και έχει καταδικαστεί από το Πατριαρχείο.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να λέγαμε την Εκκλησία της Ελλάδας αιρετική; Ο,τι και να πούμε εμείς δεν μετράει. Αυτή είναι δουλειά των θεολόγων και των σοφών χριστιανών που υπερασπίζονται την πίστη τους. Αυτό που μπορούμε να πούμε εμείς ως πολίτες είναι πως μια κρατική υπηρεσία είναι ακατάλληλη να διαχειριστεί θέματα πίστης.
Γίνεται ιδεολογία του κράτους και ως εκ τούτου παύει να είναι θρησκεία. Γίνεται πολιτικό κόμμα, ζητάει μερίδιο από την εξουσία και φυσικά νέμεται και τα οφέλη της. Και αυτό το βλέπουμε καθαρά στις παρεμβάσεις κάποιων μητροπολιτών που υποστηρίζουν τις θέσεις της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή.
Εντούτοις υπάρχει και η Θεολογία της Απελευθέρωσης που άνθησε στη Λατινική Αμερική και είχε τον δικό της Τσε Γκεβάρα: τον Καμίλο Τόρες, τον παπά που έγινε αντάρτης και δολοφονήθηκε άγρια. Οπως έγραφε ο εκδότης του περιοδικού «Σύναξις» (ένα από τα πιο έγκυρα περιοδικά για θέματα θρησκείας), Θανάσης Παπαθανασίου, στην «Ελευθεροτυπία»: «Τα κόκαλα του Τσε βρέθηκαν. Οχι όμως του Καμίλο Τόρες».
Μπορεί κανείς να υποθέσει βάσιμα πως τον βασάνισαν βάναυσα, τον κατακρεούργησαν και τον διαμέλισαν εξαφανίζοντας κάθε ίχνος του. Για να μην μπορούν τα λείψανά του να μιλήσουν για τα μαρτύρια που τράβηξε. Δηλαδή, έχουμε παπάδες με τον λαό και όχι με το κράτος. Εχουμε κι εμείς τέτοιους. Για αυτούς θα μιλήσουμε σε ένα επόμενο σημείωμα.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Η αμήχανη Ευρώπη

Η απάντηση που έδωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στο ερώτημα “τι κάνετε για το θέμα της Καταλωνίας” απέπνεε αμηχανία και αδυναμία. Είναι ανησυχητική η κατάσταση, είπε, είμαστε σε συνεχή επαφή με τον πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι, όλοι έχουμε τις απόψεις μας, πλην όμως δεν υπάρχει χώρος για παρέμβαση της Ε.Ε. Κι επανέλαβε μονότονα ότι “η πιο σημαντική μας δύναμη είναι η ενότητα”. Το ερώτημα είναι ποια ενότητα.
Για πολλοστή φορά στη χθεσινή σύνοδο κορυφής ήρθε μια κρίση στην Ευρώπη να διαλύσει την προγραμματισμένη ατζέντα, η οποία, πέρα από το μακροπρόθεσμο ερώτημα για το “πώς θα γίνουμε καλύτεροι και δυνατότεροι τώρα που μας άφησαν οι Βρετανοί”, περιλάμβανε την όλο και πιο δύσκολη σχέση της Ένωσης με την Τουρκία, αλλά και το προσφυγικό από τον Νότο και την Ανατολή. Μια κρίση την οποία κανείς δεν θέλει να συζητήσει, διότι “είναι εσωτερική υπόθεση της Ισπανίας”, αλλά και όλους τους ανησυχεί. Το μόνο που δεν θέλει να αντιμετωπίσει σήμερα η Ε.Ε. είναι μια απόσχιση σε ένα κράτος - μέλος της - φοβούμενη μεταξύ άλλων ότι περιμένουν κι άλλες Καταλωνίες στη σειρά. Κι εθελοτυφλούσε επί μήνες, όταν ακόμη μπορούσε κομψά να εμπλακεί ξεκαθαρίζοντας, για παράδειγμα, από καιρό στους Καταλανούς, που θέλουν να μείνουν στην Ε.Ε., ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο στην περίπτωση που θα ανακήρυσσαν την ανεξαρτησία τους από την Ισπανία.
Τώρα οι περισσότεροι ηγέτες της Ε.Ε. αναγκάζονται να παίξουν το παιχνίδι του Ραχόι, ο οποίος με την αυταρχική στάση του ρίχνει νερό στον μύλο των αυτονομιστών. Μέρκελ και Μακρόν βγήκαν χθες να τον στηρίξουν ανεπιφύλακτα, ενώ τουλάχιστον ο πρωθυπουργός του Βελγίου, στην κυβέρνηση του οποίου συμμετέχουν Φλαμανδοί που φλερτάρουν με μια απόσχιση, φρόντισε μαζί με τη στήριξή του να εκφράσει και την αντίθεσή του στην αστυνομική βία που εξαπέλυσε η κεντρική κυβέρνηση Ραχόι ενάντια στους φιλήσυχους Καταλανούς ψηφοφόρους.
Ίσως, εάν ακολουθούσαν όλοι μαζικά το παράδειγμα του Σαρλ Μισέλ, να έστελναν το μήνυμα ότι η Ευρώπη υπερασπίζεται την ενότητα, αλλά και τις περιβόητες αρχές της. Κι ότι ενθαρρύνει την επίλυση προβλημάτων με τον διάλογο, έστω κι αν δεν μπορεί να αναλάβει ρόλο μεσολαβητή.

Πηγή: Αυγή

Γκόλγουεϊ, η πόλη με τον πέτρινο ποταμό

Η Ιρλανδία με υποδέχτηκε με μία πρωτόγνωρη για μένα καταχνιά. Τα φορτωμένα σύννεφα πάνω από το Δουβλίνο δυσκόλεψαν αρκετά την προσγείωση του αεροπλάνου. Κοιτούσα έξω από το παράθυρο προσπαθώντας να προσδιορίσω τα αίτια των συνεχόμενων τρανταγμάτων. Νότια απλωνόταν το λιμάνι της πόλης κι από την άλλη επικρατούσε μία θολούρα.
Οι ίδιες καιρικές συνθήκες με συνόδεψαν καθ' όλη τη διάρκεια της βραδινής μου περιπλάνησης στους δρόμους της πόλης. "Αυτή είναι η Ιρλανδία" μου είπε πειραχτικά ο Χρήστος, ένας φίλος που ζει δεκατρία χρόνια εκεί. Η σκέψη πως θα περιπλανηθώ στη χώρα μ' αυτόν τον καιρό μου χαλούσε λίγο τη διάθεση. Κατανοώντας το άγχος μου, με παρηγορούσε ο Χρήστος λέγοντάς μου πως ο καιρός εκεί πάνω αλλάζει συνέχεια από στιγμή σε στιγμή.
Το πρώτο βράδυ κοιμήθηκα νανουρισμένος από την καταρρακτώδη βροχή που έπεφτε έξω. Την επομένη ξύπνησα αρκετά νωρίς για να προλάβω το τρένο για Γκόλγουεϊ. Δεν είχε χαράξει ακόμα και περπατούσα στους άδειους δρόμους μαζί με τους οδοκαθαριστές που έκρυβαν τις μεθυσμένες νύχτες των Δουβλινέζων. Ο ουρανός από πάνω μου ήταν πεντακάθαρος, φανερώνοντάς μου τα τελευταία αστέρια της αυγής. Όταν έφτασα στον δυτικό σιδηροδρομικό σταθμό, είχε αρχίσει να χαράζει από τη μεριά του λιμανιού.
Ο ήλιος με βρήκε να διασχίζω την ιρλανδική ύπαιθρο. Το χρυσαφή του χρώμα έπαιζε με τους ιριδισμούς των βρεγμένων φύλλων και με το έντονο πράσινο του γρασιδιού. Πολλοί φίλοι μου είχαν πει πως θα είμαι πολύ τυχερός αν πετύχω το Γκόλγουεϊ με ήλιο. Και τελικά ήμουν.
Το Γκόλγουεϊ είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας κι έκτη για ολόκληρο το νησί. Αυτό όμως που την κάνει ξεχωριστή είναι πως θεωρείται η πολιτιστική καρδιά της χώρας καθώς είναι πλούσια σε εορτασμούς και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Μάλιστα έχει επιλεχθεί ως η πολιτισμική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2020 μαζί με την Ριέκα στην Κροατία.
Η πόλη δεν έχει ιδιαίτερα μεγάλη ιστορία οπότε ούτε ιδιαίτερα μνημεία. Όταν οι Βίκινγς έφτασαν εκεί το 927 μ.Χ. δεν υπήρχε καν οικισμός. Το Γκόλγουεϊ ξεκίνησε ως οχυρό για να μετατραπεί σε πόλη το 1484. Έκτοτε η ιστορία του είχε περιόδους ακμής και παρακμής. Η πόλη άκμασε με το εμπόριο ψαριού, δέρματος και μαλλιού και παρήκμασε όταν εκδιώχθηκαν οι καθολικοί. Έπειτα πήρε τα πάνω της με την κατασκευή μύλων αλλά αποδυναμώθηκε με τον Μέγα Λιμό της Ιρλανδίας, κάτι που κράτησε μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα παρ' όλο που το Γκόλγουεϊ είχε μετατραπεί σε λιμάνι αναχώρησης μεταναστών από Ιρλανδία σε Αμερική. Η πόλη άρχισε να αναβαθμίζεται ξανά όταν έγινε πανεπιστημιούπολη και τουριστικός προορισμός.
Πράγματι το πρώτο χαρακτηριστικό που με εντυπωσίασε ήταν η νεολαία της. Οι δρόμοι ήταν γεμάτη φοιτητές που πήγαιναν εκείνη την ώρα στις σχολές τους ή απολάμβαναν το πρωινό τους καφέ στην Latin Quarter. Προσπάθησα να γίνω κι εγώ ένα μ' αυτούς κι έτσι τους ακολούθησα.
Παίρνοντας ένα όμορφο μονοπάτι δίπλα στον ποταμό, βρέθηκα στον Ρωμαιοκαθολικό ναό της Ανάληψης της Θεοτόκου ή αλλιώς στον Καθεδρικό του Γκόλγουεϊ (00:05-01:28). Ο ναός όχι μόνο δεν είναι τίποτα το ιδιαίτερο, αλλά στάθηκε αφορμή πολλών αντιδράσεων την εποχή που χτιζόταν, χαρακτηρίζοντάς τον ως αρχιτεκτονικό τερατούργημα. Ο λόγος όμως που τον κάνει ξεχωριστό, είναι ότι θεωρείται ο τελευταίος πετρόχτιστος καθεδρικός στην Ευρώπη καθώς οι πόρτες του άνοιξαν το 1965.
Αν κι αρχικά δεν μου γέμισε το μάτι, τελικά αποφάσισα να μπω στο ναό για να δω την εσωτερική του διαρρύθμιση. Η αλήθεια είναι πως ενώ εξωτερικά φαίνεται χαμηλός και συμπαγής, εσωτερικά έδειχνε μεγάλος κι ευρύχωρος. Μου άρεσε πολύ ο διακοσμητικά λιτός του τρούλος, ο οποίος χρωμάτιζε με ένα έντονο μπλε την αγία τράπεζα. Εντυπωσιακό ήταν το εκκλησιαστικό όργανο κι ένα πανύψηλο ψηφιδωτό που παρουσίαζε την σταύρωση του Χριστού. Σε μία άκρη της εκκλησίας υπήρχε ένα μακρόστενο σχεδιάγραμμα που παρουσίαζε την "σύντομη" ιστορία του ναού. Κατά μία έννοια ήταν ένας προπαγανδιστικός τρόπος για να δικαιολογηθεί η ύπαρξή του (πολύ κατηγόρησαν τον επίσκοπο που έχτισε τον ναό πως το έκανε για να μαζέψει χορηγίες και κεφάλαια). Ένα ακόμη στοιχεία που δίνει μία αξία στην εκκλησία είναι πως χτίστηκε πάνω σε παλιές φυλακές.
Ακριβώς δίπλα στον καθεδρικό βρίσκεται η πανεπιστημιούπολη (01:29-02:12) με κυριότερο το αρχικό κτίσμα του πανεπιστημίου όπου φυλάσσονται όλα τα αρχεία της Unesco για τις κελτικές γλώσσες. Μπήκα στην εσωτερική αυλή του κτιρίου όπου επικρατούσε μία πρωινή ηρεμία. Που και που κάποιοι άνθρωποι εμφανίζονταν περιμετρικά του προαυλίου και χάνονταν πάλι σε μία πόρτα. Ο ήλιος είχε σηκωθεί ήδη ψηλά και φώτιζε κάποιες από τις εσωτερικές πλευρές του κτίσματος τονίζοντας μ' αυτόν τον τρόπο τα έντονα χρώματα των κισσών που είχαν αναρριχηθεί σ' όλους τους τοίχους. Έξω από το παλιό κτίριο υπήρχε ένα μεγάλο πάρκο γεμάτο ξύλινα τραπεζάκια τα οποία είχαν καταληφθεί από νεαρούς φοιτητές που κουβέντιαζαν μεταξύ του και γελούσαν. Μία κοπέλα με γήινα χρώματα και φωτεινό ξανθό μαλλί διέσχισε σαν αερικό το πάρκο, ταρακουνώντας για λίγο την ήρεμη μονοτονία που επικρατούσε.
Από την πανεπιστημιούπολη κινήθηκα προς το κέντρο της πόλης (02:43-04:16). Με μικρή απόσταση μεταξύ τους στέκονται τα κυριότερα κτίρια του Γκόλγουεϊ όπως η αγγλικανική κολλεγιακή εκκλησία του Αγίου Νικολάου (03:48), χτισμένη το 1320 και το μεσαιωνικό αρχοντικό κάστρο των Λύντς όπου κατοικούσαν οι 14 οικογένειες που διοικούσαν τότε την πόλη (02:58-03:10) ενώ στις εκβολές του ποταμού βρίσκεται το μουσείο των ψαράδων και η ισπανική αψίδα. Η αλήθεια είναι πως περισσότερο με εντυπωσίασαν τα καλαίσθητα γκράφιτι της πόλης, τα οποία την γέμιζαν χρώματα και ζωντάνια. Ένα απ' αυτά βρισκόταν σε έναν τυφλό τοίχο και παρουσίαζε μία χιονόπτωση η οποία συνοδευόταν με μία λεζάντα όπου ο καλλιτέχνης συσχετιζόταν με το χιόνι το οποίο δε ξέρει αν ανήκει στον ουρανό ή στη γη.
Αυτό όμως που αξίζει περισσότερο στο Γκόλγουεϊ είναι η βόλτα στη θάλασσα. Η προκυμαία της πόλης (04:17-05:14) είναι ένας τόπος σύνδεσης των κατοίκων με την αύρα του Ατλαντικού Ωκεανού. Συνάντησα πολλούς νέους να κάθονται και να συζητούν πάνω από τα ορμητικά νερά του ποταμού κι άλλους να περπατούν μόνοι τους απολαμβάνοντας τα ζεστά χάδια του ήλιου. Ένας απ' αυτούς ήταν μία κοπέλα με το σκύλο της οι οποίοι ερχόντουσαν προς την μεριά μου. Το σκυλί μόλις με είδε σάστισε και κοκάλωσε στη θέση του. Χαμογέλασα και γονάτισα κοντά του απλώνοντάς του το χέρι για να με μυρίσει. Όμως το σκυλί έστρεψε τη μουσούδα του αλλού. Η κοπέλα γέλασε με την αντικοινωνική της σκυλίτσα και μου είπε πως "μάλλον με ντρέπεται". Χαμογελαστός καλημέρισα και τις δυο και συνέχισα τη βόλτα μου προς το South Park. Εκεί βρίσκεται και το τέλος αυτής της μικρής πόλης.
Στάθηκα για λίγο στα βράχια της ακτογραμμής κι άφησα τον αέρα του ωκεανού να χαϊδέψει το πρόσωπό μου. Η ώρα όμως είχε περάσει κι έπρεπε να πάρω το τρένο της επιστροφής. Πέρασα πάλι από την Latin Quarter. Τα μαγαζιά ήταν ήδη ανοιχτά κι οι δρόμοι γεμάτοι κόσμο. Σε ένα άνοιγμα όπου υπήρχε ένα παγκάκι με το άγαλμα του Όσκαρ Ουάιλντ, ένα συγκρότημα νεαρών είχαν συγκεντρώσει αρκετό κόσμο με τις μελωδίες και τα τραγούδια τους. Στάθηκα κι εγώ για λίγο να τους απολαύσω. Όμως ο χρόνος δε μου άφηνε πολλά περιθώρια.
Στο τρένο της επιστροφής σκεφτόμουν όσα μου άρεσαν σ' αυτήν την πόλη. Σίγουρα θα μου μείνει η ζεστασιά των ανθρώπων. Κι αυτό το βίωσα και μέσα στο βαγόνι όπου έπιασα κουβέντα με δυο κυρίους οι οποίοι ενθουσιάστηκαν όταν έμαθαν πως είμαι Έλληνας. Κύριο θέμα συζήτησης ήταν τα λάθη τα οποία κάνουμε ως άνθρωποι κι ως λαοί, απ'τα οποία δεν μαθαίνουμε και τα επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά.
Ο ήλιος άρχισε να κατηφορίζει προς τη δύση. Ο ουρανός υποσχόταν πως θα είναι καλός μαζί μου και τις υπόλοιπες μέρες. Και το Δουβλίνο με περίμενε για μία απογευματινή βόλτα στις όχθες του ποταμού Λίφεϋ.

Ευρώπη, ιδού η ηγεσία σου!

του Τάσου Τσακίρογλου

Κακές δείχνουν οι προβλέψεις για το πολιτικό μέλλον ακόμα μιας χώρας της Ε.Ε., της Τσεχίας, καθώς στις εκλογές του Σαββατοκύριακου, πρώτος στην κούρσα αναμένεται να τερματίσει ο επιχειρηματίας και πρώην υπουργός Οικονομικών της απερχόμενης κυβέρνησης συνασπισμού, Αντρέι Μπάμπις.
Ο αποκαλούμενος και «Ντόναλντ Τραμπ της Τσεχίας» ή «Τσέχος Μπερλουσκόνι» είναι ένα από πολλά μπουμπούκια που άνθισαν μετά την πτώση των καθεστώτων του «πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού». Στην πλάτη του έχει κατηγορίες ότι ήταν πράκτορας της πανίσχυρης μυστικής αστυνομίας του καθεστώτος, της διαβόητης StB, αλλά και της σοβιετικής KGB (α λα Πούτιν).
Την ίδια περίοδο διετέλεσε στέλεχος της κρατικής εταιρείας διεθνούς εμπορίου Petrimex στο Μαρόκο. Μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ και τη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας, επέστρεψε στην Τσεχία και έγινε διευθύνων σύμβουλος της Agrofert, θυγατρικής της Petrimex, την οποία, με αμφιλεγόμενες διαδικασίες, μετέτρεψε σε κολοσσό, με αποτέλεσμα σήμερα -σύμφωνα με το Forbes- να έχει περιουσία τεσσάρων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Μπάμπις έχει τη φήμη ότι, σε μια προσπάθεια να εδραιώσει την εξουσία του, περιβάλλεται πάντα από ανώτερους αστυνομικούς, πράκτορες και πρώην πληροφοριοδότες του «κομμουνιστικού» καθεστώτος.
Την ίδια ώρα -και αφού αποπέμφθηκε τον Μάιο από την απερχόμενη κυβέρνηση με κατηγορίες για φοροδιαφυγή- βρίσκεται υπό δικαστική διερεύνηση και από την ευρωπαϊκή αστυνομία διαφθοράς OLAF για ευνοϊκή μεταχείριση των εταιρειών του στη διανομή κοινοτικών κονδυλίων.
Νομοθετικά μείωσε τη φορολογία των μεγάλων επιχειρήσεων και επιβάρυνε τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ αναφέρονταν συχνά στη σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα στη θέση του ως υπουργού και εκείνη του μεγαλοεπιχειρηματία.
Στην αυτοκρατορία του 63χρονου «Μπαμπισκόνι» (παραλλαγή του Μπερλουσκόνι) περιλαμβάνονται επίσης δύο μεγάλες εφημερίδες και ένας δημοφιλής ραδιοφωνικός σταθμός, ενώ το κόμμα του ΑΝΟ (Ναι) ιδρύθηκε το 2011 με στόχο «την καταπολέμηση της διαφθοράς και άλλων ασθενειών του πολιτικού συστήματος». Συμμετείχε στην απερχόμενη κυβέρνηση με τους Σοσιαλδημοκράτες του αντιδημοφιλούς πρωθυπουργού Μπόχουσλαβ Σαμπότκα και τους Χριστιανοδημοκράτες.
Ο Μπάμπις -ένας τυπικός Ανατολικοευρωπαίος ολιγάρχης, όπως αυτοί που λεηλάτησαν τις χώρες τους και έγιναν μεγιστάνες του πλούτου- αναμένεται να συμπεριληφθεί στο Πάνθεον των λαϊκιστών πολιτικών, μαζί με τους Τραμπ, Μπερλουσκόνι, Πούτιν, Ορμπαν, Ερντογάν κ.λπ., οι οποίοι χαρακτηρίζονται από αυταρχισμό, κυνισμό και αδιαφανή τρόπο διοίκησης.
Η Τσεχία, ήδη βασικό μέλος της ευρωσκεπτικιστικής και ξενοφοβικής ομάδας Βίζεγκραντ, με την οποία φλερτάρει και η Αυστρία, φαίνεται να μπαίνει σε άλλη τροχιά, προσθέτοντας ακόμα ένα πρόβλημα στην παραπαίουσα Ευρωπαϊκή Ενωση, μια ένωση που φαίνεται ότι κρατά τα χειρότερα στοιχεία από Δύση και Ανατολή: ένα μείγμα αρπακτικού και μαφιόζικου καπιταλισμού στην οικονομία και μια σύνθεση εθνικισμού, ξενοφοβίας και συντηρητισμού στο κοινωνικό πεδίο.
Η στυγνή δολοφονία της Μαλτέζας δημοσιογράφου Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία -η οποία είχε συμβάλει στις αποκαλύψεις των Panama Papers για τους φορολογικούς παραδείσους και στα οποία περιλαμβάνονται 12 νυν και τέως ηγέτες κρατών, 128 πολιτικοί και δημόσιοι αξιωματούχοι, δισεκατομμυριούχοι, διασημότητες και αστέρες του αθλητισμού- δείχνει πόσο αδίστακτο και φονικό έχει γίνει το σύστημα αυτό. Οπου μπορεί, εξαγοράζει τα ΜΜΕ - όπου δεν μπορεί... 
«Επιχειρηματίες», μεσάζοντες εταιρειών, λομπίστες συμφερόντων, μεγαλοαπατεώνες, φοροφυγάδες, πρώην πράκτορες, φιλοναζί, εθνικιστές, ρατσιστές και λαϊκιστές: Ευρώπη, ιδού κάποιοι από την αξιοσέβαστη ηγεσία σου!

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Loving Vincent

Το 2017 θα είναι μία χρονιά που κινηματογραφικά μ' αφήνει όχι μόνο ικανοποιημένο αλλά κι ενθουσιασμένο με μία μεγάλη γκάμα αξιόλογων κι υπέροχων ταινιών. Μέχρι χθες θεωρούσα πως μεγάλο φαβορί για αγαπημένη ταινία της χρονιάς ήταν το αριστούργημα του Ξαβιέ Ντολάν "Ακριβώς στο Τέλος του Κόσμου". Όλα όμως άλλαξαν μόλις έσβησαν τα φώτα του κινηματογράφου Ιντεάλ κι άρχισε η προβολή μίας πραγματικά ξεχωριστής ταινίας στα χρονικά του κινηματογράφου. Αναφέρομαι σε ένα θαύμα της Τέχνης όπου ζωγραφική, κινηματογράφος, ποίηση, δοκίμιο και μουσική, έδεσαν τόσο όμορφα προσφέροντας ένα αξεπέραστο μοναδικό διαμάντι. 

Όσον αφορά την ταινία, τo "Loving Vincent" μας παρουσιάζει τον μελαγχολικό θάνατο ενός μοναχικού ανθρώπου κι όχι την καλλιτεχνική πορεία του Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Παρόλα αυτά, η ταινία είναι γυρισμένη μέσα από τους πίνακές του, τιμώντας μ' αυτόν τον ξεχωριστό τρόπο την παρακαταθήκη που άφησε ο σπουδαίος αυτός ζωγράφος. Γνωστοί πίνακες όπως ο Έναστρος Ουρανός, το Κίτρινο Σπίτι, το Γαλάζιο Δωμάτιο, η Βεράντα του καφενείου την νύχτα, το Νυχτερινό Καφενείο, η Εκκλησία της Οβέρ σιρ Ουάζ, Στο κατώφλι της αιωνιότητας, η Μούσμε κι άλλοι τόσοι αποκτούν υπόσταση και γίνονται σημεία δράσης κι εξέλιξης στην ιστορία. 

Η ιστορία ξεκινάει μετά τον ξαφνικό θάνατο του ζωγράφου. Ο ταχυδρόμος του χωριού που ζούσε ο Βαν Γκογκ κι ο μόνος που τον εκτιμούσε, στέλνει τον γιο του στο Παρίσι για να παραδώσει ένα γράμμα που είχε γράψει ο θανών στον αδελφό του. Όταν ο νεαρός φτάνει στην Πόλη του Φωτός μαθαίνει πως ο παραλήπτης πέθανε λίγους μήνες μετά τον θάνατο του ζωγράφου. Έτσι αποφασίζει να πάει στην πόλη που πέρασε τις τελευταίες μέρες της ζωής του ο Βαν Γκογκ για να συναντήσει ένα άλλο πρόσωπο που είχε επηρεάσει τη ζωή του ζωγράφου. Εκεί θα ρθει σ' επαφή με ανθρώπους που έζησαν μαζί με τον καλλιτέχνη τις τελευταίες μέρες της ζωής του και συζητώντας μαζί τους θα αρχίσει να πλάθει την εικόνα ενός προσώπου που ποτέ δεν γνώρισε όσο βρισκόταν στη ζωή. Μέσα απ' αυτήν την αναζήτηση θα δημιουργηθεί μία απρόσμενη και συγκινητική συμπάθεια μεταξύ εκλιπόντος και ζώντος. 

Η ταινία είναι ένα ξεχωριστό αριστούργημα για πολλούς λόγους. Πρώτα απ' όλα έχει δημιουργηθεί εξ'ολοκλήρου από χέρια ζωγράφων, οι οποίοι έχουν δώσει ζωή σε πίνακες όπου μέσα σ' αυτούς κινούνται οι φιγούρες κι εξελίσσεται ολόκληρη η ιστορία. Ήταν εντυπωσιακό να βλέπω ανθρώπους να περπατούν κάτω από τον διάσημο Έναστρο Ουρανό, να συζητούν σε ένα δωμάτιο που φωτίζεται από τα θολά φώτα του Νυχτερινού Καφενείου και να χουν τυχαίες συναντήσεις έξω από την εκκλησία της Οβέρ σιρ Ουάζ.

Ο ενθουσιασμός μου όμως δεν μένει μόνο εκεί. Πολλές φορές έχω γράψει πως μία ταινία κερδίζει εντυπώσεις από κάποιες σκηνοθετικές "πινελιές". Η συγκεκριμένη ταινία είναι γεμάτη απ' αυτές. Τα τοπία, οι κλειστοί χώροι κι οι φιγούρες βρίσκονται σε μία συνεχή κίνηση κι αυτό χάρη στις συνεχόμενες πινελιές που ανανεώνουν τα πλάνα. Όμως αυτό που μένει σταθερό είναι το βλέμμα των προσώπων. Μάτια καθαρά γεμάτα γυαλάδα και λεπτομέρεια που τα κάνει απίστευτα ζωντανά σε έναν κόσμο ζωγραφιστό. 

Έπειτα ήταν οι έντονες εναλλαγές. Το παρόν παρουσιαζόταν με το ύφος του Βαν Γκογκ ενώ το παρελθόν γινόταν ασπρόμαυρο και πιο καθαρό ζωγραφιστά, δίνοντας την αίσθηση φιλμ νουάρ. Σε κάθε ασπρόμαυρο πλάνο ερχόμασταν και πιο κοντά στον πλούσιο κι ευαίσθητο ψυχικό κόσμο του καλλιτέχνη ενώ στα έγχρωμα πλάνα συναντούσαμε το ταλέντο του αλλά και την προσπάθειά του να περιγράψει τον κόσμο όπως ο ίδιος τον έβλεπε. Επίσης η εναλλαγή αυτή φανερώνει την αναγνωρισιμότητα του καλλιτέχνη μετά θάνατον. Όσο ζούσε ήταν άγνωστος και μη αναγνωρισμένος οπότε το φόντο ήταν ασπρόμαυρο ενώ μετά το θάνατό του όπου εκτιμήθηκε το έργο του, όλος ο κόσμος παρουσιάζεται μέσα από τις δικές του πινελιές.

Ένας ακόμη λόγος που λάτρεψα την ταινία ήταν τα μηνύματα που περνούσε καθώς οι δημιουργοί της ταινίας προσπάθησαν να περιγράψουν τη ψυχοσύνθεση ενός αυθεντικού καλλιτέχνη. Ο Βαν Γκογκ ήταν το μεγαλύτερο παιδί μιας οικογένειας αλλά όχι το πρώτο. Στη ζωή του βίωσε πολλές αποτυχίες, επιβαρύνοντας όλο και περισσότερο τη στάση που κρατούσαν οι γονείς του απέναντί του. Στα 28 του αποφασίζει να γίνει ζωγράφος με την υποστήριξη του μικρότερού του αδελφού. Έχοντας χάσει αρκετό χρόνο από τη ζωή του, προσπαθεί να αναρριχηθεί αμέσως στην καταξίωση και στην αναγνωρισιμότητα. Αυτό έχει ως συνέπεια να απογοητευτεί. Οι καλλιτεχνικές κλίκες κι οι σνομπ κενές προσωπικότητες θα τον οδηγήσουν σε μία εσωστρέφεια. Κι αν για άλλους το Παρίσι ήταν ο τερματικός σταθμός για τη καριέρα τους, για τον Βαν Γκογκ υπήρξε απλώς ένα αποτυχημένο πέρασμα καθώς ο ίδιος αναζήτησε την έμπνευση στην ύπαιθρο και στην θαλπωρή ενός ειλικρινούς ιατρού καλλιτεχνών. 

Στην ύπαιθρο όμως επικρατεί η ίδια κατάσταση που συναντάμε και στην Ελλάδα, δηλαδή "μικρό χωριό κακοί κάτοικοι". Μέρα με τη μέρα όλοι πέφτουν σαν βδέλλες πάνω στην εύθραυστη προσωπικότητα του καλλιτέχνη, με τον καθένα να αποζητά κάτι απ' αυτόν. Η ανεξήγητη γι' αυτούς μοναχικότητά του, γίνεται πόλος έλξης για μερικούς κι αφορμή χλευασμού κι εκμετάλλευσης από άλλους. Ο θάνατός του ήταν πια μονόδρομος και τα ανεξιχνίαστες μέχρι σήμερα συνθήκες θα τον μετατρέψουν σε θρύλο. Αναζητώντας ο νεαρός γιος του ταχυδρόμου τα αίτια του θανάτου του, θα διαπιστώσει πως όλοι έχουν από μία διαφορετική άποψη για τον λόγο που ο ζωγράφος επέλεξε τον θάνατο ως σωτήρια λύση. Συλλέγοντας υπομονετικά όλες αυτές τις απόψεις, θα συνθέσει σταδιακά την προσωπικότητα αυτού του τόσο ευαίσθητου ανθρώπου. 

Επίσης η ταινία είναι γεμάτη από ποίηση. Οι διάλογοι είναι ξεκάθαροι και κοφτοί. Λείπει η κουραστική φλυαρία καθώς επικρατεί μία ειλικρινής στάσης απ' όλους απέναντι στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη. Αυτό όμως που εξυψώνει τους συγκεκριμένους διαλόγους είναι η ποίηση. Συγκινήθηκα βαθύτατα με τα λόγια του γιατρού του Βαν Γκογκ, ο οποίος είπε πως οι πίνακες του καλλιτέχνη ήταν υπέρλαμπρα αστέρια πάνω στον ουρανό μόνο που ανάμεσά τους επικρατεί το απόλυτο σκοτάδι της μοναξιάς. Το ίδιο και με τα λόγια της κόρης του γιατρού η οποία τον ερωτεύτηκε (;), η οποία πατώντας πάνω στην περιέργεια του νεαρού που κουβαλάει το γράμμα του εκλιπόντος, τον κατακρίνει πως ενδιαφέρεται πολύ για τον θάνατο του καλλιτέχνη κι όχι για τη ζωή του. 

Έπειτα η ταινία είναι γεμάτη συγκινητικές στιγμές. Οι μικρές εκμυστηριεύσεις των προσώπων, η στιγμή που ο γιος του ταχυδρόμου δέρνει κάποιους αλήτες που τραμπουκίζουν τον τρελό του χωριού αλλά κι η αποκάλυψη του γιατρού που δηλώνει πως ζήλευε τον Βαν Γκογκ διότι κι ο ίδιος ήθελε να γίνει κάποτε ζωγράφος, δίνουν μια απολύτως ανθρώπινη υπόσταση στο έργο κάνοντας την φυσιογνωμία του Βαν Γκογκ όλο και πιο οικεία σε μας. 

Η ταινία αφήνει την υπόνοια πως ποτέ δε θα μάθουμε τα αίτια θανάτου του ζωγράφου. Μας επισημαίνει όμως πως ο Βαν Γκογκ έφυγε παραπονεμένος διότι ποτέ δεν καταξιώθηκε και δεν έμοιασε στους άλλους, εννοώντας την καλλιτεχνική μπουρζουαζία της κάθε εποχής. Εκείνο το μίασμα που νομίζει πως έχει όλη τη γνώση και την καλλιτεχνική ευαισθησία, μόνο που στην πραγματικότητα είναι μία κλειστή ομάδα κομπλεξικών ανθρώπων που προσπαθούν να ξεχωρίσουν με φανφάρες και έργα άνευ ουσίας κι αξίας. Κάθε εποχή έχει τους δικούς τους όπως κι η σημερινή. 

Γι' αυτό η ταινία μας μεταφέρει τη κραυγή ενός ασυμβίβαστου καλλιτέχνη, ο οποίος μας συμβουλεύει να γυρίσουμε την πλάτη σ' όλους αυτούς τους γελωτοποιούς που καταστρέφουν κάθε έννοια και μορφή της Τέχνης, και μας παροτρύνει να επιλέξουμε ένα ξεχωριστό μοναχικό δρόμο αρκεί να είναι ειλικρινής γεμάτος ουσία, πάθος κι έρωτα. 

Κλείνοντας δε γίνεται να μην αναφέρω πως τα υπέροχα πλάνα της ταινίας ντύνονται με τη μουσική του πολυαγαπημένου μουσικοσυνθέτη Clint Mansell. Δε μπορώ να κρύψω πως ένας απερίγραπτος ενθουσιασμός με κυρίευσε μόλις διάβασα το όνομά του στους τίτλους αρχής.

Τέλος θέλω να επισημάνω πως οι δημιουργοί της ταινίας εμπνεύστηκαν τόσο από τους πίνακες του Βαν Γκογκ όσο κι από τις φωτογραφίες-ντοκουμέντα της ζωής του. Αυτό αποδεικνύει πως το αποτέλεσμα δεν πέτυχε μόνο από το μεράκι των καλλιτεχνών αλλά κι από την εξονυχιστική μελέτη που πραγματοποίησαν γύρω από τη ζωή του ζωγράφου. Ένας ακόμη λόγος που αγάπησα την ταινία είναι πως μες στους καλλιτέχνες υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων δημιουργών.

Το Loving Vincent δεν είναι μία ακόμη κινηματογραφική ταινία αλλά μία απερίγραπτη εμπειρία συγκίνησης, αισιοδοξίας κι αγάπης για τη ζωή. Μία εκπληκτική αποτύπωση του έρωτα με όλη τη σημασία της λέξεως. Ένας ύμνος στους ανθρώπους που τους τρώει η μοναξιά επειδή ξεχωρίζουν, πέφτοντας έτσι στην παγίδα της επιθυμίας να μοιάσουν στους υπόλοιπους ή να αποδείξουν την αξία τους σε μία κενή κι αδιάφορη κοινωνία.

Με σιγουριά δηλώνω πως είναι η καλύτερη ταινία της χρονιάς.

Βαθμολογία: 10/10

Σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις ελευθερίες

Από χθες η ελληνική κοινωνία μπορεί να κοιμάται ήσυχη! Δύο από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει, η Ηριάννα και ο Περικλής, βρίσκονται και πάλι στο κελί τους.
«Επικίνδυνους» για την κοινωνία τούς έκρινε το Πενταμελές Εφετείο της Αθήνας και απέρριψε το αίτημά τους για αναστολή εκτέλεσης της ποινής τους μέχρι το Εφετείο, αναστέλλοντας στην πράξη αυτό που αιώνες τώρα οι φιλελεύθερες κοινωνίες έχουν κατακτήσει: το τεκμήριο της αθωότητας μέχρι η κατηγορούσα αρχή να αποδείξει στο δικαστήριο την ενοχή πέρα από κάθε λογική αμφιβολία και με τρόπο τελεσίδικο.
Οι δικαστές δεν είδαν κανένα από τα στιβαρά επιχειρήματα της υπεράσπισης, δεν άκουσαν κανέναν από τους σχεδόν τριακόσιους επιφανείς επιστήμονες που αμφισβητούν το DNA ως καταδικαστικό στοιχείο, δεν συμμερίστηκαν την άποψη των επιστημόνων που εκτιμούν ότι η πρωτόδικη απόφαση ήταν λανθασμένη και μία από τις πλέον άδικες.
Επιπλέον, δεν έλαβαν υπόψη τους διανοούμενους, τους καλλιτέχνες, τους αθλητές που ζητούν δικαίωση για τα δυο παιδιά, δεν αφουγκράστηκαν τις συλλογικότητες, τα κόμματα και, κυρίως, τους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που δείχνουν την αλληλεγγύη τους στην Ηριάννα και τον Περικλή.
Τι λέει ακριβώς το δικαστήριο στους νέους ανθρώπους; Οτι ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταδικαστούν με ένα ιδιαίτερα επισφαλές στοιχείο, όπως το DNA, ότι οι ερωτικές και οι κοινωνικές σχέσεις τους μπορεί να είναι αποδείξεις ενοχής, ότι η υγεία τους και η δουλειά τους -ακόμα κι αν είναι αποδεδειγμένα άριστοι- δεν έχουν καμία, μα καμία σημασία.
Πρόσφατα, ο Μάριος Ζέρβας αθωώθηκε ομόφωνα έπειτα από επτά χρόνια ταλαιπωρίας. Η εισαγγελέας που πρότεινε την αθώωσή του τόνισε στην αγόρευσή της: «Πρέπει επιτέλους το κράτος, η Ασφάλεια, τα ΜΑΤ να σοβαρευτούν και να αλλάξουν στάση αντιμετώπισης των ανθρώπων που διεκδικούν το δίκιο τους».
Ας αναλογιστούμε τα λόγια της, κοιτώντας στα μάτια όχι μόνο την Ηριάννα, αλλά τα εκατοντάδες χιλιάδες νέα παιδιά που μήνες τώρα στέκονται δίπλα στον Περικλή και την Ηριάννα γιατί «θα μπορούσε να είναι μια από εμάς». Είναι αυτά τα ίδια παιδιά που τους ζητάμε να σέβονται τις βασικές αρχές του κράτους δικαίου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού μας.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών