Για να είμαι ειλικρινής, ποτέ δεν ασχολήθηκα με το έργο και τη ζωή του Ιερώνυμου Μπος και πολύ πιθανόν να προσπερνούσα τον πίνακά του στο Μουσείο Prado της Μαδρίτης αν τύχαινε και το επισκεπτόμουν πριν την προβολή του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ. Ποιος ήταν λοιπόν ο λόγος που θέλησα να δω τη συγκεκριμένη ταινία; Μα φυσικά το καλογυρισμένο της trailer και τα πρόσωπα τα οποία μιλούν για τον αινιγματικό πίνακα.
Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να ήταν ένα ακόμη της σειράς των μεγάλων δημιουργών που κατά καιρούς παρακολουθούμε στα κρατικά κανάλια. Γιατί λοιπόν να παρακολουθήσουμε ένα απ' αυτά στον κινηματογράφο; Η απάντηση είναι πως σε αντίθεση με τα άλλα ντοκιμαντέρ (χωρίς να θέλω να τα μειώσω για το έργο και την μελέτη που έχει προηγηθεί της δημιουργίας τους), στο συγκεκριμένο δεν έχουμε την παρουσίαση ενός πίνακα αλλά την "ψυχανάλυσή" του. Γι' αυτό και τον λόγο περνούν μπροστά από το τρίπτυχο πολλές μορφές των τεχνών διαφορετικών ειδικοτήτων. Σκοπός της συγκεκριμένης ποικιλίας προσώπων είναι η επιβεβαίωση πως κάθε έργο αναλύεται κάθε φορά από διαφορετικό πρίσμα. Κι αυτό το πρίσμα δημιουργείται σύμφωνα με τις εμπειρίες, τις εικόνες, τις γνώσεις και τις στιγμές που έχουμε αποκομίσει από τη ζωή μας.
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον πίνακα, ο σκηνοθέτης μας προσφέρει μία σύντομη βιογραφία του καλλιτέχνη. Ο Ιερώνυμος Μπος είναι μία από τις πιο μυστήριες μορφές της Τέχνης. Δε γνωρίζουμε πολλά για τη ζωή του πέρα από τα αινιγματικά του έργα. Ακόμη και το όνομά του είναι ψευδώνυμο, γι' αυτό κι οι Ισπανοί τον αποκαλούν El Bosco, κάτι αντίστοιχο με τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο (El Greco).
Ο "Κήπος των Επίγειων Απολαύσεων" βρέθηκε στην Ισπανία μετά από μία θύελλα σκανδάλων που συντάραξε την Φλάνδρα κι από χέρι σε χέρι, βρίσκεται σήμερα στην συλλογή του φημισμένου μουσείου Prado, το οποίο επέλεξε να γιορτάσει με έξυπνο τρόπο τα 500 χρόνια από το θάνατο του Φλαμανδού ζωγράφου με το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ.
Με την άδεια της διεύθυνσης του μουσείου, ο σκηνοθέτης παίρνει αρκετά κοντινά πλάνα από τον πίνακα και προσπαθεί με διάφορες προσωπικότητες να τα ερμηνεύσει. Κάποιοι επικεντρώνονται στην θεολογική του πλευρά, όπως την μορφή του Χριστού στο πρώτο τρίπτυχο και την ύπαρξη των πρωτόπλαστων. Κάποιοι άλλοι αναφέρονται στην εξέλιξη της ζωής εκφράζοντας τον θαυμασμό τους για την "δαρβινική" αντίληψη του ζωγράφου πολλούς αιώνες πριν τη γέννηση του Δαρβίνου. Κάποιοι μουσικοί προσπαθούν να ερμηνεύσουν τον πίνακα με νότες και μελωδίες. Συντηρητές κι ιστορικοί αξιολογούν το έργο του και την καλλιτεχνική του αξία. Εντυπωσιακή όμως ήταν κι η αποτύπωση του έργου στα μάτια καλλιτεχνών με σύνδρομο Down. Ο τρόπος με τον οποίον αναλύουν τα συναισθήματα και τις εντυπώσεις που τους προκαλεί το έργο, αποδεικνύει πως αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν εξαιρετικοί συνομιλητές αρκεί να έχουν μία σωστή εκπαίδευση κι αντιμετώπιση.
Μπροστά από τον πίνακα ξεπηδούν διαχρονικοί προβληματισμοί που ακόμη δεν έχουν αποτυπωθεί όπως η αίσθηση του θανάτου, η αξία των ονείρων κι η απεραντοσύνη της ανθρώπινης φαντασίας.
Καθ' όλη τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, ο πίνακας ντύνεται με τις υπέροχες μελωδίες του Arvo Pärt (εντυπωσιακό το πως ταιριάζουν με το έργο) και του Ludovico Einaudi ο οποίος συμμετέχει στο κοινό που προσπαθεί να ερμηνεύσει τη θεματολογία του τρίπτυχου.
Προσωπικά, απ' όλο το τρίπτυχο, περισσότερο ενθουσιάστηκα με την εξωτερική του επιφάνεια, η οποία δυστυχώς δεν είναι εμφανής όταν ο πίνακας είναι ανοιχτός στο κοινό. Σ'αυτήν την επιφάνεια, ο ζωγράφος παρουσίασε τον κόσμο όπως τον φαντάζεται. Και τον αποτύπωσε σφαιρικό αλλά με μία δικιά του εκδοχή. Κι ασπρόμαυρο διότι ο καθένας ερμηνεύει το κάθε χρώμα όπως ο ίδιος επιθυμεί.
Σίγουρα βγήκα κερδισμένος από τη σκοτεινή αίθουσα, όχι επειδή γνώρισα λίγο παραπάνω έναν ζωγράφο και το έργο του αλλά έχοντας έντονα ερεθισμένους διάφορους χρόνιους προβληματισμούς.
Βαθμολογία: 7/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου